De komende jaren zijn essentieel voor het vormen en uitvoeren van klimaatbeleid. In deze serie bespreken verschillende experts waar het nieuwe kabinet rekening mee zou moeten houden bij het samenstellen van het regeerakkoord. Deze week Carolien Gehrels, voorzitter Uitvoeringsoverleg Klimaatakkoord Industrie en European Cities director bij Arcadis, over de kansen die de industrietransitie biedt voor verduurzaming - en wat hiervoor nodig is.
De industrie speelt een cruciale rol in de grote opgaven waar wij in Nederland nu voor staan. Het kan een aanjager zijn van grote transformatie op het gebied van energie, klimaat en grondstoffen en daarmee nieuwe verdienmodellen en werkgelegenheid creëren. De industrie neemt een bijzondere positie in: dankzij de schaal, de omvang en het volume vormt zij een vliegwiel voor verduurzaming, en tegelijkertijd voor het vergroten van ons algehele verdienvermogen.
Uit de verkiezingsprogramma’s bleek dat voor velen deze waarde onomstotelijk vaststaat. De consument speelt als eindgebruiker van de producten van de industrie een hoofdrol; hoe groter de vraag naar groene producten, hoe vaker de consument een partner is in de gezamenlijke keuze voor duurzaamheid.
De komende vier jaar zijn beslissend, voor zowel het halen van de afgesproken doelen voor 2030 als 2050. We kunnen nu met elkaar een grote sprong maken in de industrie- en energietransitie.
Nederland is een land van makers, waarbij we spullen die we gebruiken vaak ook exporteren over de hele wereld. De afgelopen periode hebben we gezien hoe belangrijk het is productie ook in de buurt te hebben. Nederland heeft naast deze mondiale makersmentaliteit alle onderdelen van de waardeketens in huis om te verduurzamen. Anderen zijn wellicht op onderdelen beter, in Nederland brengen we dat samen en verwaarden we alles.
Onze bijzondere manier van samenwerken heeft toegevoegde waarde in het creëren van samenhangende innovatieve oplossingen met groot effect. Nederland is uniek in de combinatie van onze ligging aan de Noordzee, de leidingen- en buizenstelsels en de opslagcapaciteit. Kennis en kunde passen we toe in bestaande en nieuwe bedrijven, in samenwerking met onze universiteiten die in de wereld ook hoog aangeschreven staan, en uit zich in een hoogopgeleide beroepsbevolking. En dankzij de centrale positie van de industrie in de Europese markt, heeft de Nederlandse aanpak invloed tot ver buiten de landsgrenzen.
Dankzij deze samenwerking, koppeling en innovatie ontstaan er nu ook nieuwe ketens, die leiden tot meer groene energie, schonere producten, nieuwe grondstoffen en een betere leefomgeving. Deze leiden vervolgens tot nieuwe verdienmodellen. We moeten nu vol doorzetten en inzetten op het ontwikkelen en stimuleren van deze duurzame ecosystemen in Nederland, met circulariteit, hernieuwbare grondstoffen en energie als uitgangspunt. Dat is een van de sleutels tot succes.
Tijdens de Industrie- en energietop van 26 maart jongstleden heeft de industrie een aanbod aan Nederland gedaan. Op hoofdlijnen ziet dit er als volgt uit:
Ten eerste blijft de Nederlandse industrie graag de producten, halffabricaten en grondstoffen maken die Nederland nodig heeft om een gezond en goed leven te leiden, van het staal voor de windmolens tot de grondstoffen voor vaccins en medicijnen, van het papier voor de schoolboeken tot voedsel en dranken. Dat wil de industrie in 2050 nog steeds doen, maar dan klimaatneutraal. Het aanbod omvat dan ook in de eerste plaats het investeren in het volledig CO2-vrij maken van de productieprocessen.
Ten tweede draagt de industrie bij aan significante CO2-reducties in de ketens, en aan het verduurzamen van andere sectoren zoals landbouw, gebouwde omgeving en mobiliteit. Het is daarmee dus een vliegwiel voor verduurzaming van de hele samenleving. Een drietal voorbeelden:
• Duurzaam opgewekte stroom die wordt omgezet in synthetische kerosine;
• Het gebruik van afvalplastics in verpakkingsmaterialen;
• De koppelingen die worden gemaakt tussen de agrarische en chemische sector leiden tot bijvoorbeeld bio-grondstoffen.
Ten derde draagt de industrie door verduurzaming significant bij aan het vernieuwen en vergroten van het verdienvermogen van Nederland. Gezamenlijk en in samenspraak met de vakbonden ontstaat er duurzame werkgelegenheid. Dit biedt perspectief voor zowel de huidige generatie werknemers in de industrie als voor de jongere generatie in regio’s waar alternatieve werkgelegenheid niet sterk ontwikkeld is. Ook voor industrie in de regio’s is het aantrekkelijk om nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen die veel verder gaan dan onze traditionele waardeketens, en zo bij te dragen aan groen herstel en een duurzame toekomst.
Bekijk deze afbeelding op ware grootte (klik hier)
Om de ambities tie kunnen realiseren is er meer duurzame stroom nodig. We kunnen starten met “complementair ontwikkelen” en extra wind op zee (10GW / 43 TWh). Hiervoor is het van belang dat het kabinet hiervoor uiterlijk in april 2022 gebieden heeft aangewezen om de klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen. Ten tweede liggen de plannen voor de infrastructuur klaar; er moet een start gemaakt worden met het waterstofnetwerk en de verzwaring van het elektriciteitsnetwerk. Eind april verschijnt het nieuwe plan voor de integrale infrastructuur voor 2030 en 2050. Daarbij is het van belang om nu de mogelijkheid tot voorfinanciering te regelen. Ten derde zijn er vanuit de Opslag Duurzame Energie (ODE) opnieuw jaarlijks vele nieuwe duurzame energieprojecten te starten, zoals elektrisch kraken en waterstofproductie. Ten slotte is het nu zaak een gelijk Europees speelveld af te spreken, waarvoor de gedetailleerde uitwerkingen klaarliggen.
De industrie gaat graag met de formateurs, het nieuwe kabinet en de Tweede Kamer in gesprek.
