Tot een paar jaar geleden was het gebruik van nieuwe materialen meestal goedkoper dan hergebruik. Nieuwe materialen worden overal ter wereld gewonnen, vaak in lagelonenlanden en getransporteerd naar de plaats van verwerking. Ondanks de transportkosten was dit een goedkopere oplossing dan hergebruik van materialen die lokaal worden betrokken en verwerkt.
Het aanbod van geschikte, herbruikbare materialen was tot voor kort nog relatief klein. Door de kleinschalige verwerking was het toepassen herbruikbare materialen ook een uitdaging qua planning en logistiek: zijn materialen op het juiste moment beschikbaar en kosteneffectief te vervoeren naar de nieuwe bestemming
Toenemende kosten van transport, en onzekerheid van tijdige levering, o.a. door de coronapandemie, maken nieuwe materialen steeds duurder. Ondertussen groeit de aandacht voor demontabel bouwen en worden er betere technieken en processen bij het demonteren ontwikkeld, waardoor het ‘minen’ van gebruikte materialen steeds makkelijker (en dus goedkoper) wordt. Het aanbod van gebruikte/herbruikbare materialen zal alleen maar toenemen. In het nu versnipperde landschap van marktplaatsen zal naar verwachting een consolidatie plaatsvinden, waardoor het eenvoudiger, goedkoper en aantrekkelijker wordt om herbruikbare materialen toe te passen.
De steeds scherper wordende wetgeving over de milieuprestaties van gebouwen (MPG) maakt het niet alleen aantrekkelijker, maar ook noodzakelijk om herbruikbare materialen toe te passen, ook al geldt die wetgeving nu alleen nog voor kantoren (>100 m2) en woningen. Ook voor overige materialen (zoals straatwerk) is de verwachting dat normering en eisen zullen komen en toenemen.
Wij verwachten op afzienbare tijd een kantelpunt, waarbij het hergebruik van materialen goedkoper is dan toepassing van nieuwe materialen. Het is niet zozeer de vraag óf dit gebeurt, maar wanneer. Afgelopen weekend werd in diverse media bericht dat een grondstofverwerker Renewi nu al profiteert van de aanhoudend hoge prijzen van grondstoffen, waardoor het bedrijf meer geld verdient met de verkoop van gerecyclede materialen.
Wat kan een opdrachtgever doen om de ontwikkeling van circulair bouwen te versnellen?
Dat kan in verschillende fases:
De initiatieffase.
Wat zijn de kansen en ambities om circulair te bouwen?
De ontwerpfase.
Hoe bouw je met zo min mogelijk materialen? Welke materialen zijn beschikbaar? En hoe neem je dat zoveel mogelijk mee in een ontwerp. Bijvoorbeeld aanhoudend aandacht blijven geven aan demontabel bouwen, bij het ontwerpen altijd de demontage in gedachten houden. Vroeg in een project al om je heen kijken naar vrijkomende materiaalstromen van andere projecten. Een van de marktplaatsen bezoeken.
Realisatiefase.
De ruimte geven in een uitvraag aan een aannemer om herbruikbare materialen voor te stellen.
Gebruiksfase.
Ook bij onderhoud en gebruik van bouwwerken worden materialen ge- en verbruikt. Pas daar dezelfde principes toe als in de ontwerpfase.
Einde gebruiksduur.
Is een nieuwe bestemming mogelijk? Of een levensduurverlenging? Dit levert vrijwel altijd materiaalbesparing en milieuwinst op ten opzichte van sloop/demontage.
Hergebruik op onderdelen.
Ga uit van de value-hill: hoe meer intact en hoogwaardiger hergebruik mogelijk is, des te meer waarde dit oplevert. Dat betekent tijd nemen voor het ‘minen’. Begin ook hier vroegtijdig, inventariseer wat er is en waar dat met waardebehoud kan worden weggezet. Het mooiste daarbij is in de nieuwe ontwikkeling zelf of lokaal. Dus: goed om je heen kijken of een project elders wellicht nut heeft aan jou vrijkomende materiaalstromen (dus zowel ‘halen’ als ‘brengen’).
