In een volledig duurzaam energiesysteem zijn de periodes waarin er een hoge vraag is en er maar weinig hernieuwbare energie wordt opgewekt de meest kritische situaties, dit stelt Tennet in de Adequacy Outlook. We noemen die periodes waarop de wind nauwelijks waait en de zon weinig schijnt ook wel ‘Dunkelflaute’.
Dunkelflaute-situaties komen erg weinig voor en het idee dat er geen duurzame elektriciteit is als de zon niet schijnt en de wind niet waait verdient nuance volgens Jan Vos, voorzitter NWEA. Ook mede-auteur van de Adequacy Outlook Koen Gorrissen laat in Energeia weten dat deze situaties soms een heel jaar niet voorkomen en soms een paar keer per jaar. “Doorgerekend komen we op zes uur per jaar waarin elektriciteitstekorten optreden door dit verschijnsel,” aldus Gorrissen.
Vos schat in dat in 2030 dit nog minder zal zijn. “Het is dan wel belangrijk dat we onze plannen voor opslag, vraagsturing en overdimensionering van zon en wind doorzetten. Voor de schaarse periodes dat er geen duurzame elektriciteit is kunnen we vooralsnog gebruik maken van fossiele infrastructuur, bij voorkeur met afvang en opslag van CO2. Daarnaast is het belangrijk dat we meer interconnectiviteit bouwen, zoals Tennet ook stelt.”
Volgens de opstellers van het rapport is Demand-side respons (DSR), waarin de vraag reageert op het aanbod van de elektriciteit, de meest kosteneffectieve bron om tekorten op te lossen. Het ontsluiten van nu nog onbenut DSR-potentieel moet dan ook de eerste prioriteit zijn om de leveringszekerheid te waarborgen. Ook langdurige opslag is belangrijk. Batterijen voor langdurige opslag dragen bij aan de beschikbaarheid van elektriciteit. Het punt overdimensionering wordt onderbelicht in het rapport. Vos: “We moeten meer wind- en zonneparken plaatsen om ervoor te zorgen dat we voldoende hebben als de vraag hoog is en de wind en zon zich minder laten zien.”
Grensoverschrijdende transmissie (interconnectiviteit) biedt toegang tot elektriciteit op buitenlandse markten. Transmissiecapaciteit helpt de marktprijzen te stabiliseren, maximaliseert het gebruik van hernieuwbare energiebronnen en vermindert de hoeveelheid benodigde productiecapaciteit. Vos: “Goede Europese samenwerking is hierbij noodzakelijk. Er worden goede stappen gezet. Dit hebben we recent in Oostende laten zien op de Noordzeetop. Dit overleg wordt in november voortgezet in Nederland.”
De opstellers van de Adequacy Outlook stellen dat we moeten aanvaarden dat er de komende jaren enkele periodes zijn waarin niet volledig aan de elektriciteitsvraag kan worden voldaan en de marktprijs in die situaties hoog kan oplopen. “Het is belangrijk dat er voldoende prijsflexibele vraag in het systeem beschikbaar is om het overschat aan productie uit hernieuwbare energiebronnen te absorberen, waardoor het inzakken van de marktprijs wordt voorkomen. Investeringsrisico’s moeten tot een minimum worden beperkt en het is belangrijk dat de investeringskosten van hernieuwbare energiebronnen blijven dalen.” Vos: “Het is essentieel dat de overheid meer directe en indirecte elektrificatie stimuleert, zodat we vraag en aanbod zoveel mogelijk complementair ontwikkelen.”
