Vanuit Zand uit Zee, het monitoring- en evaluatieprogramma (MEP) waarin RWS en Stichting La MER samenwerken, doen we ‘rekolonisatie-onderzoek’. We kijken naar de effecten van zandwinning op de natuurwaarden in de Noordzee, om kennis op te doen die richting kan geven aan onze zandwinstrategie. In opdracht van Zand uit Zee zijn onlangs twee ‘chronosequentiestudies’ gestart.
Voor de uitvoering van het suppletieprogramma van het programma Kustlijnzorg winnen we grote hoeveelheden zand van de zeebodem. Hier wemelt het van de bodemdieren; een onmisbare schakel in het mariene ecosysteem. Na zandwinning laten we het landschap onder water kaal achter. Het duurt dan even voor de bodemdieren terugkomen in het gebied (‘rekoloniseren’). Bij oppervlakkige zandwinning, minder dan 2 meter diep, kan het bodemleven zich binnen enkele jaren herstellen. Maar bij diepere winning is de vraag óf en hoe snel dit gebeurt. In een diepe zandwinput zijn de omstandigheden – licht, golfwerking, stroming en slibdepositie - niet meer zoals aan het oppervlak van de zeebodem, als die nog niet verstoord zou zijn.
Daarom onderzoeken we nu hoe het bodemleven zich ontwikkelt bij 3 tot 6 meter diepe winning. In de chronosequentiestudies bemonsteren we eenmalig de bodemdiergemeenschap en het sediment. Dit doen we in vier zandwinvakken waarin al zand is gewonnen, en in vier naastgelegen referentiegebieden waar de bodem niet is bewerkt. De gekozen zandwinvakken zijn ieder op verschillende momenten in het verleden gewonnen (2010, 2014, 2018 en 2020). Die kunnen we onderling vergelijken. Op deze manier krijgen we inzicht in de ontwikkeling van een zandwinput over een tijdspanne van wel 12 jaar, terwijl we maar één jaar veldonderzoek hoeven doen
De onderzoekers van het NIOZ (Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee) zijn in februari 2022 uitgevaren. Met een speciale bodemschaaf (Triple D) hebben ze tientallen plakken zeebodem afgeschaafd en onderzocht op grote bodemdieren zoals schelpdieren, zeesterren en zandspiering.
Ecologisch adviesbureau Eurofins AquaSense is in maart 2022 uitgevaren om met een ‘boxecorer’ (een instrument voor het nemen van bodemmonsters) 320 hapjes van de zeebodem te nemen en die in het lab verder uit te zoeken op kleine bodemdieren zoals wormpjes, kreeftachtigen en kleine schelpdieren. Ook kijken ze naar sedimentkarakteristieken en andere omgevingsfactoren.
Volgend jaar, in 2023, verwachten we de onderzoeksrapportages. De veldcampagne van het NIOZ geeft al een voorproefje van de te verwachten resultaten. Ondanks de stormachtige omstandigheden was de campagne succesvol. In de eerste veldobservaties in de referentiegebieden zien we een grote rijkdom en verscheidenheid aan soorten terug, met enorme hoeveelheden zeesterren en zandspiering. Dit verschilt duidelijk van de observaties in de zandwinputten. Hier lijken vaker slibrijke condities voor te komen. En andere bodemdieren, zoals de zeeklit (zee-egel).
Genoeg reden dus om verder het veld en de resultaten in te duiken en dit tot op de bodem (en daaronder) uit te zoeken. Zodat we daar in ons werk rekening mee kunnen houden en zandwinning voor kustonderhoud verantwoord en uitvoerbaar blijft.
Les over biodiversiteit in dierentuin alleen zinvol als onderdeel van compleet lespakket
Unesco Commissie blij met internationaal advies over gasboringen onder Waddenzee
