Morgen doet de rechter uitspraak in de rechtszaak die Milieudefensie in april 2019 initieerde tegen Shell. Volgens Milieudefensie is Shell aansprakelijk voor het veroorzaken van gevaarlijke klimaatverandering. Op welke gronden baseert Milieudefensie zich, en wat zijn de eisen?
Een veel gehoorde misvatting is dat Shell aansprakelijk wordt gesteld voor het niet naleven van het Parijs Akkoord. Het akkoord roept bedrijven wel op om aan de klimaatdoelen te voldoen, maar het is niet juridisch bindend voor private partijen. Het Parijs Akkoord is dan ook niet de juridische basis voor deze vordering. Samen met de IPCC rapporten dient het Parijs Akkoord wel als onderbouwing van de urgentie van het halen van de klimaatdoelen. Daarbij ligt het Parijs Akkoord ook ten grondslag aan de eis.
Onrechtmatige daad
Milieudefensie stelt dat Shell aansprakelijk is voor de klimaatschade die het bedrijf veroorzaakt. De wettelijke basis hiervoor is artikel 162 uit Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek: onrechtmatige daad. Door zich niet aan de klimaatdoelen van Parijs te houden schendt Shell haar wettelijke zorgplicht volgens Milieudefensie.
Kelderluikcriteria
Om de omvang van de zorgplicht te bepalen heeft de rechter vijf criteria geformuleerd in het Kelderluikarrest. In de Urgenda Klimaatzaak formuleerde de rechter in eerste aanleg dezelfde vijf criteria, maar dan met betrekking tot klimaatschade. Deze criteria vormen ook de basis van de dagvaarding tegen Shell:
de aard en omvang van de klimaatschade
de bekendheid en de voorzienbaarheid van de schade
de kans dat gevaarlijke klimaatverandering zich zal verwezenlijken.
de aard van de gedragingen (of het nalaten van Shell)
de bezwaarlijkheid van het treffen van voorzorgsmaatregelen (door Shell)
Volgens Milieudefensie veroorzaakt Shell een ernstig gevaar voor de mensheid door de huidige bedrijfsvoering. Daarbij is gebleken dat Shell al geruime tijd op de hoogte is van klimaatverandering en de gevolgen hiervan. Daarbij zou dit gevaar voorkomen kunnen worden door Shell, maar het bedrijf doet dit vooralsnog onvoldoende.
Als de rechter bepaalt dat aan deze criteria is voldaan, dan kan Shell aansprakelijk worden bevonden.
Normaal leidt aansprakelijkheid vaak tot schadevergoeding. Maar net als in de Urgenda Klimaatzaak draait deze zaak om het voorkomen van toekomstige schade, in plaats van het vergoeden van al geleden schade. Daarom vordert Milieudefensie van Shell dat het bedrijf met onmiddellijke ingang het CO2-emissiereductiescenario zoals aangegeven door het IPCC gaat volgen. Dit betekent dat Shell de aan haar bedrijfsactiviteiten en energieproducten verbonden CO2-emissies moet reduceren. Om aan het IPCC scenario te voldoen moeten deze emissies in 2030 netto 45% lager zijn ten opzichte van het emissieniveau in 2010, in 2040 72% en in 2050 100%.
Woensdag om 15:00 uur doet de rechter uitspraak, maar waarschijnlijk is het dan nog niet voorbij. Vanwege het grote belang in deze zaak ligt het voor de hand dat er hoger beroep volgt.
Dagvaarding Milieudefensie v Shell
