Het is 2021 en dat betekent dat de deadline van het Urgenda-vonnis verstreken is. Toen uit de Klimaat- en Energieverkenning 2020 (KEV2020) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bleek dat de 25% CO2-reductie ten opzichte van 1990 niet gehaald zou worden, nam de regering op het laatste moment extra maatregelen. Het doel werd gehaald, mede dankzij een warme winter en corona. Maar ook in 2021 is 25% reductie ten opzichte van 1990 noodzakelijk. Er zijn dus meer maatregelen nodig.
Drie experts komen aan het woord over de uitkomst van 2020, het huidige en het toekomstige Nederlandse klimaatbeleid. Marjan Minnesma (directeur Urgenda) bijt het spits af.
De Klimaat- en Energieverkenning 2020 (KEV2020) werd gepresenteerd met heel veel slagen om de arm. Vooral zekere maatregelen met een zeker resultaat zijn in de berekeningen meegenomen, maatregelen in de pijplijn of van later dan mei 2020, zijn niet in verkenning betrokken. Dat leverde dus een heel ander beeld op dan de afgelopen vijf jaar. Sinds Urgenda in 2015 voor het eerst de Klimaatzaak won bij de Rechtbank Den Haag, schatte het PBL de reductie van broeikasgassen door de overheid consequent veel te hoog in. Meestal 10 tot 14 megaton te hoog. Op de 23 Mton die eind 2018 nog gehaald moest worden en de 16,5 Mton die eind 2019 nog open stond, zijn de misrekeningen dus geen kleine afrondingsfoutjes. De overheid verschool zich achter de optimistische cijfers en deed consequent veel te weinig om het vonnis te halen. Ook al was dat al vanaf juni 2015 “bij voorraad uitvoerbaar”, wat betekent dat ze meteen hadden moeten beginnen. De overheid deed te weinig en zelfs wat ze zich voornam, werd niet gehaald.
Dit jaar tapt het PBL uit een heel ander vaatje. Ineens wordt er heel voorzichtig gerekend en wordt niets meegerekend wat niet heel zeker is. Dat resulteert in cijfers die voorspellen dat we zelfs in 2025 het Urgenda-vonnis niet meer gaan halen. Verschillende Kamerleden keken bezorgd naar die cijfers en riepen in een motie op om een extra Urgenda-pakket samen te stellen. De motie werd door het Ministerie van Economische Zaken (EZK) ontraden en haalde het dus ook niet. Men zegt in woorden het Urgenda-vonnis te willen naleven, maar de daden zijn er niet naar. De regering zegt dat we in een rechtsstaat leven en wil Hongarije en Polen daar ook graag aan houden, maar als ze zelf wordt gevraagd om een arrest van de Hoge Raad na te leven, dan geeft het kabinet niet thuis.
Dat is toch wel wonderlijk en het was voor Urgenda een reden om een brief te schrijven naar ‘de Staat’. In april schreef de regering namelijk aan de Tweede Kamer dat er een Urgenda-pakket was en dat als in oktober bij de KEV2020 zou blijken dat dat pakket niet genoeg CO2-reductie zou opleveren, dat er dan “adaptief beleid” zou komen. Wij verwachtten dat dit betekende dat er extra maatregelen genomen zouden worden en extra budget vrijgemaakt werd. Dat is echter onvoldoende gebeurd.
EZK hoopt nog een kolencentrale te sluiten en wil de overblijvende centrales beperken in hun kolengebruik tot 25-35% van hun capaciteit. Wij hebben onlangs in een rapport laten zien dat 25% mogelijk is, dus we gaan ervan uit dat daar nu ook op gestuurd gaat worden. Vooralsnog staat er in een brief aan de kamer 35% (onder voorbehoud). Minder kolen in kolencentrales is vooral een stap vooruit, als die kolen niet vervangen worden door houtige biomassa, die per eenheid energie-output meer uitstoot oplevert dan kolen, dus dat is een schijnoplossing vanuit het klimaat gezien. Helaas staat het verbranden van houtige biomassa nog steeds als ‘groen’ in de boeken, omdat men ervan uit gaat dat er een nieuwe boom geplant wordt voor elke boom die verbrand wordt. Helaas duurt het gemiddeld veertig jaar voordat die CO2 weer is opgenomen door nieuwe bomen en die tijd hebben we niet meer. Dit nog los van het landbeslag, biodiversiteitsverlies en andere negatieve gevolgen van te veel landen die te veel houtige biomassa als quasi-duurzame oplossing kiezen.
Wij denken mee over extra maatregelen en extra uitvoering van reeds bestaande maatregelen. Afhankelijk van hoe serieus dat opgepakt wordt, besluiten wij of er verdere juridische actie vanuit ons nodig is.
Lees hier Notitie noodzaak en mogelijkheden productiebeperking Nederlandse kolencentrales in de periode 2021-2024 (pdf)
Op verzoek van Urgenda heeft Kalavasta onderzocht wat de implicaties zijn van het wetsvoorstel dat minister Wiebes op 8 december 2020 bij de Tweede Kamer heeft ingediend, waarin wordt aangegeven dat de Minister gaat voor een productiebeperking van 35% voor de resterende kolencentrales t.o.v. hun maximale capaciteit. Dit voorstel is ingediend als aanvullende maatregel om ook na 2020 te blijven voldoen aan het Urgenda vonnis.
Lees ook het tweede artikel uit deze serie: Jonathan Verschuuren: “In de landbouw staat het beleid gericht op terugdringing van emissies nog in de kinderschoenen”
Lees hier meer over de Klimaat- en Energieverkenning 2020 van het PBL
