Veel (beleids)maatregelen voor een circulaire landbouw richten zich op het sluiten van kringlopen op regionaal of zelfs lokaal niveau. Vaak heerst de visie: hoe kleiner de kringloop, hoe duurzamer. Onderzoek door Wageningen University & Research laat zien dat die visie om nuance vraagt. Een korte kringloop is niet per definitie duurzaam.
De case study laat zien dat een schijnbaar eenvoudige maatregel als stoppen met gebruik van Zuid-Amerikaanse soja, leidt tot een kettingreactie aan directe en indirecte responsen in de hele kringloop. Minder soja resulteert namelijk in minder vee in Europa, wat een mesttekort veroorzaakt en een lagere oogstopbrengst tot gevolg heeft. “Er worden dus minder dierlijke en plantaardige producten gemaakt, 33% minder zelfs, schatten wij”, zegt projectleider Bastiaan Meerburg van Wageningen Livestock Research. “Dat leidt op zijn beurt weer tot verhoogd gebruik van kunstmest en import van voeding van buiten Europa. En dan hebben we het nog niet over de economische effecten.”
De studie heeft niet alleen gekeken naar het directe effect van een stop op niet-Europees diervoer. Er is ook gekeken naar de manier waarop de ketenpartijen, de markt en de consument reageren op de veranderingen in productie en beschikbaarheid van voeder- en voedingsmiddelen. Zeven responsen en hun duurzaamheidseffecten zijn in kaart gebracht. “Een dieper begrip van al die reacties is cruciaal om de kringloop daadwerkelijk te verduurzamen. Hoe graag we het ook willen, een schijnbaar eenvoudige maatregel heeft in onze complexe voedselkringloop eigenlijk nooit een simpele uitwerking. Wanneer je kringlopen beoordeelt op hun duurzaamheid, dan is nuance vereist”, concludeert Meerburg.
De onderzoekers gebruikten bij hun werk de Kringlooptoets. Dit is een discussie- en analysemodel waarmee stakeholders met elkaar in gesprek kunnen over de gevolgen van beleidsmaatregelen. In 5 werksessies gingen stakeholders vanuit diervoederindustrie, grondstofhandel, veehouderij, landelijke en provinciale overheden en NGO’s samen met de onderzoekers de diepte in.
De resultaten van deze studie helpen de agrarische sector, overheden en NGO’s om samen de kringloopdoelen te realiseren. Een werkwijze waarbij kringlopen worden gesloten en de vitaliteit van de plantaardige en dierlijke productie niet onnodig wordt geraakt.
De studie is gedaan in opdracht van en gefinancierd vanuit de publiek-private samenwerking.
