Het kabinet streeft naar een volledig circulaire economie in 2050, met als tussendoelstelling de halvering van het gebruik van primaire abiotische grondstoffen in 2030. Het kabinet heeft het PBL aangesteld als ‘rekenmeester’ van de transitie naar een circulaire economie. Alhoewel we nog aan het begin van de transitie staan, blijken regionale overheden volop bezig te zijn om de weg naar Nederland circulair 2050 te initiëren, realiseren en te versnellen. Dit blijkt uit onderzoek dat Royal HaskoningDHV in 2019 en 2020 voor PBL heeft verricht.
Het onderzoek is uitgevoerd onder ruim 75 provincies, gemeenten, waterschappen, regio-organen en omgevingsdiensten waarvan bekend is dat die (relatief) veel circulaire activiteiten uitvoeren. Er is onderscheid gemaakt in circa 60 type activiteiten (beleidsinstrumenten). In totaal zijn er bij deze overheden bijna 2.000 circulaire activiteiten in kaart gebracht en geanalyseerd. Met gemiddeld 48 activiteiten per individuele regionale overheid, zijn bij provincies gemiddeld de meeste activiteiten te vinden.
Het onderzoeksrapport biedt een totaaloverzicht van de in kaart gebrachte circulaire activiteiten in Nederland. De onderzoeksresultaten zijn gratis te downloaden.
Dit onderzoek is onderdeel van het Werkprogramma Monitoring en Sturing Circulaire Economie 2019-2023. In dit gezamenlijke werkprogramma ontwikkelen diverse nationale partijen onder regie van het PBL een monitoringssystematiek en gebruiken deze om zowel de transitie naar als de effecten van een circulaire economie in beeld te brengen. Het doel van het werkprogramma is om de door het kabinet uitgezette koers naar 2050 te kunnen monitoren en te evalueren en de overheid te voorzien van de kennis die nodig is voor de vormgeving of bijsturing van beleid. De resultaten van het onderzoek zijn verwerkt in de Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) rapportage van PBL .
“Het werk in de regio’s is cruciaal voor een circulaire economie. Maar welke mogelijkheden zijn er? En hoe? Welke acties ondernemen regionale overheden? Een overzicht ontbrak. Door te laten zien wat regionale overheden doen, bieden we overzicht en inspiratie.”
Trudy Rood van PBL
Alhoewel er steeds meer aandacht is voor een circulaire economie, staan we nog aan het begin van de transitie. Het onderzoek naar regionale CE activiteiten laat zien dat veel activiteiten zijn gericht op onderzoek, een pilot project of het delen en opbouwen van kennis en ervaring. Voorbeelden uit de praktijk zijn het circulair verbouwen van scholen in Eindhoven, een training voor circulair inkopen in Tilburg en de organisatie van kennisbijeenkomsten circulaire economie op bedrijventerreinen in Zuid-Holland.
Uit de tientallen gesprekken die gevoerd zijn in het onderzoek, blijkt dat het vaak nog lastig is om de reguliere bedrijfsvoering standaard “circulair” te maken. Een pilot of onderzoek kan vaak rekenen op instemming vanuit de (uitvoerende) organisatie, maar vervolgens de stap zetten naar inbedding in de dagelijkse praktijk blijkt nu vaak nog een stap te ver. Er blijken nog te veel onzekerheden te zijn en daarmee samenhangende (financiële) risico’s. De uitdaging voor de komende jaren is om die onzekerheden zoveel als mogelijk weg te nemen om zo in de “versnellingsfase” van de transitie te komen.
Ongeveer een derde van de activiteiten heeft betrekking op kennisnetwerken of netwerkbijeenkomsten. Per gemeente en provincie zijn respectievelijk gemiddeld tussen de 5 en 10 verschillende kennisnetwerken gevonden. Voorbeelden van kennisnetwerken zijn o.a. Circulair Friesland, Alliantie Cirkelregio Utrecht en Living lab regio Foodvalley.
Veel circulaire activiteiten zijn gericht op of worden samen met partners uitgevoerd. Uit het onderzoek blijkt dat bij 70% van de activiteiten bedrijven zijn betrokken. Bij circa 30% van de activiteiten gaat het om een vorm van (financiële) facilitatie, zoals een subsidie of andere prikkel of hulpmiddel om circulair te ondernemen. Vooral provincies zetten in op bedrijfsondersteuning om bedrijven te stimuleren.
Om de opgedane kennis en lessen uit dit onderzoek te kunnen delen, heeft Royal HaskoningDHV samen met de betrokken regionale overheden een inspiratieboek samengesteld met de 22 meest illustratieve voorbeelden die regionale overheden direct kunnen gebruiken om aan de slag te gaan. Deze geven een duidelijk inzicht in bruikbare initiatieven die passend kunnen zijn voor de eigen situatie.
Lees meer over de ‘Integrale Circulaire Economie Rapportage 2021’ van het PBL
Onderzoeksresultaten en het inspiratieboek kunnen hier worden opgevraagd
