Samenwerken met bewoners is een voorwaarde voor succes in wijken die van het aardgas afgaan. Het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) onderzoekt daarom welke vorm van participatie het beste werkt in welke situatie. Om de kennis daarover te verspreiden, heeft het OFL ons gevraagd een tool te ontwikkelen: de empowermentscan voor participatie. Die helpt gemeenten en maatschappelijke initiatiefnemers in aardgasvrije wijken bij hun participatieplan.
Het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) brengt burgers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en de Rijksoverheid bij elkaar rond opgaves in de fysieke leefomgeving. Het onderzoek naar participatie in wijken die aardgasvrij worden, doet het OFL in opdracht van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW), een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De empowermentscan voor participatie vertaalt de kennis uit het onderzoek over participatie naar concrete ondersteuning voor mensen die een wijk aardgasvrij willen maken. Dit kunnen gemeenten of maatschappelijke initiatiefnemers zijn.
Het participatieonderzoek van het OFL heeft een nieuwe kijk op participatie opgeleverd. In het kort komt deze erop neer dat samenwerking essentieel is en dat initiatieven voor de transitie naar aardgasvrije wijken niet langer uitsluitend van de overheid komen, maar ook van maatschappelijke partijen of individuele burgers. Het participatieproces en de rollen van de betrokkenen verschillen daardoor per situatie. Bovendien vereist effectieve participatie een antwoord op de vraag of alle betrokken daadwerkelijk willen en kunnen bijdragen aan de samenwerking. Voelen zij zich voldoende bekrachtigd om mee te doen? Dit is wat bedoeld wordt met empowerment en wat de empowermentscan in kaart brengt.
De empowermentscan helpt gemeenten en maatschappelijke initiatiefnemers in wijken om het participatieproces voor de overgang naar aardgasvrij wonen goed in te richten. Dit gebeurt door het nalopen van een actielijst, waardoor je precies weet welke noodzakelijke stappen je wel en niet hebt gezet. Ook helpt de tool duidelijk te krijgen wat de initiatiefnemer en elke participant wil en kan en of dat met elkaar overeenkomt. Met de uitkomsten van de scan zijn gemeenten en maatschappelijke initiatiefnemers in staat op hun participatieplan te reflecteren en hun aanpak te evalueren. Dat kan aanleiding zijn het plan verder te ontwikkelen of te verbeteren, zodat de participatie in een wijk echt tot stand komt.
De empowermentscan is ontwikkeld op basis van interviews met verschillende experts die werken aan aardgasvrije wijken. Na het testen van enkele prototypen, ligt er nu een versie die zowel gemeenten als maatschappelijke initiatiefnemers kunnen gebruiken. Hierin staat empowerment centraal. Daardoor is het mogelijk erachter te komen wie er namens de overheid of vanuit een wijk betrokken zijn bij de transitie naar aardgasvrij wonen en wat hen bezighoudt. Met die kennis kan je het participatieproces verbeteren en de kans op succes vergroten.
