André Jurjus is sinds september 2021 voorzitter van Energie Samen. Vanaf 2004 houdt hij zich bezig met energiebeleid, eerst vanuit het ministerie van Economische Zaken. Daar heeft hij gewerkt aan de liberalisering van de energiemarkt en de splitsing van de energiebedrijven in leveranciers en netbeheerders. Vervolgens heeft André de stap gezet naar het branchewerk en is achtereenvolgens directeur van Energie-Nederland en Netbeheer Nederland geweest. Sinds eind 2020 is hij zelfstandig adviseur in de energietransitie.
Wat houdt uw nieuwe functie in, en waar werkte u hiervoor?
Als voorzitter van Energie Samen draag ik bij aan de ontwikkeling van de coöperatieve beweging. Ik focus me op de langetermijnstrategie, werk aan de bekendheid van Energie Samen en de coöperaties die lid zijn, en zorg met mijn collega’s in het bestuur voor het goede reilen en zeilen van de vereniging.
Hiervoor werkte ik vooral in Den Haag. Eerst als ambtenaar en de laatste twaalf jaar als directeur van Energie Nederland en daarna Netbeheer Nederland. Dat zijn de brancheverenigingen voor de bekende bedrijven in de energiesector, de energieleveranciers en de netbeheerders.
Wat trok u aan in deze functie en hoe bent u er terecht gekomen?
Ik ben al zo’n dikke tien jaar bezig met de consequenties van de energietransitie voor de manier waarop ons energiesysteem werkt. Al snel had ik door dat we door de mogelijkheden van zon- en windenergie te maken gingen krijgen met een soort democratisering van de energievoorziening. Het zou mogelijk worden dat mensen zelf voor hun energie zouden gaan zorgen. En je zag dat in de afgelopen jaren dan ook steeds vaker gebeuren. Mensen richtten steeds meer energiecoöperaties op en gingen aan de slag. Wat mij echt over de streep trok voor deze vorm van energie-ondernemen was dat op plekken waar energiecoöperaties windmolens gingen neerzetten en zorgden dat de opbrengsten direct ten goede kwamen aan de lokale gemeenschap, deze projecten omarmd werden door de gemeenschap. In tegenstelling tot de plekken waar grote projectontwikkelaars windparken wilden neerzetten om er vooral zelf flink aan te verdienen, en waar de weerstand onder de lokale bevolking eigenlijk alleen maar toenam.
Ik heb me de laatste jaren dus vooral beziggehouden met het vraagstuk wat er nodig is om die beweging van onderop verder te versterken. Toen ik bij Netbeheer Nederland vertrok en vervolgens Energie Samen belde met de vraag of ik me bij hen wilde aansluiten, hoefde ik daar niet lang over na te denken.
Waarom vond u dat u deze carrièrestap moest maken?
Ik zie het eigenlijk niet echt als een carrièrestap. Het is meer een invulling van mijn passie om met de energietransitie van onderop bezig te kunnen zijn.
Wat hoopt u te leren/bereiken in deze nieuwe functie?
Goede vraag. Ik ben heel nieuwsgierig en in alle functies en rollen die ik in de afgelopen 35 jaar heb vervuld heb ik kennis opgedaan en mijn vaardigheden verder ontwikkeld. En al die bagage wil ik nu graag inzetten om de energievoorziening van de burgers, door de burgers en voor de burgers te helpen ontwikkelen. Energie is onmisbaar in onze samenleving en het heeft de potentie om onze samenleving of het samenleven te versterken door samen die energie te regelen en er gebruik van te kunnen maken. Energietransitie kan onze gemeenschappen dus ook versterken. Daar een bijdrage aan leveren, dat laten groeien, is wat ik in deze nieuwe functie graag wil bereiken.
Wat is voor u de grootste uitdaging binnen deze functie?
De grootste uitdaging is om de vele energiecoöperaties met ieder hun eigen ontstaansgeschiedenis, missie en wensen voor de toekomst, samen te laten werken om als gehele sector sterker te staan in het grote krachtenveld dat de energietransitie ook is. Coöperaties hebben een enorme potentie om ervoor te zorgen dat we het ideaal van lokale duurzame energieproductie gekoppeld aan lokaal verbruik gaan realiseren. Maar de veranderingen in wet- en regelgeving die we daarvoor nodig hebben, en de bewustwording die dit vergt bij ministeries, provincies en gemeenten en bij het bedrijfsleven, krijgen we alleen voor elkaar als we samenwerken en een beetje uitstijgen boven het adagium van de echte coöperatie: “we kunnen het allemaal zelf”. Ja, zeg ik dan, de coöperatie kan heel veel zelf en dat moet ook (anders ben je geen echte coöperatie), maar je kunt niet alles zelf.
Wat is volgens u de grootste uitdaging op het gebied van klimaatbeleid en de energietransitie?
De allergrootste uitdaging is om als samenleving vol te houden. We zijn absoluut op de goede weg, er is al heel veel gedaan om op weg te zijn naar een duurzame energievoorziening, maar we zijn er nog lang niet. En het moeilijke stuk komt nog. Maar we mogen niet verzaken, we moeten volhouden.
Wat is uw grootste ergernis in de discussie rondom het klimaat?
Ik erger me niet zo gauw, maar waar ik me aan kan ergeren is de houding die ik nog bij veel fossiele partijen aantref, namelijk dat ze met hun fossiel producten doorgaan omdat de consument daar om vraagt. Ik vind dat zo’n kolder. Bied me een serieus alternatief en dan kies ik daar meteen voor.
Hoe probeert u uw eigen leven zo duurzaam mogelijk in te vullen?
Dat ligt een beetje in het verlengde van de vorige vraag. Daar waar je duurzame keuzes kunt maken, probeer je dat te doen. We rijden elektrisch, kopen in de supermarkt zoveel mogelijk de duurzame producten. Maar dat zijn niet meer dan kleine stapjes en ik kan het me veroorloven. Er zijn veel meer mensen die het zich niet kunnen veroorloven. En dan zie je dat we ook gevangen zitten in een systeem dat helemaal gericht is op massaconsumptie tegen zo laag mogelijk prijzen. Dat systeem heeft ons veel gebracht, maar we moeten er nu echt vanaf.
Welk boek/welke film over klimaatverandering/duurzaamheid raadt u iedereen aan?
Sustainable Energy – without the hot air. Een heel interessant boek dat heel gedetailleerd op basis van natuurkundige wetmatigheden en talloze cijfers laat zien wat de potentie is van duurzame energie, maar ook welke systeemuitdagingen we dan hebben en hoe ongelofelijk ingewikkeld de transitie eigenlijk is. Als je dit boek gelezen hebt kijk je wel uit om zo maar even te roepen dat we in willekeurig welke stad in Nederland over een paar jaar wel energieneutraal zijn. Het zet je met beide benen op de grond en dat vind ik wel zo verfrissend.
Welke eigenschap bewondert u het meest in anderen?
Mooie vraag. Wat je in een ander bewondert, is natuurlijk wat je bij jezelf mist. Waar ik helemaal niet goed in ben, is concrete plannen maken. Ik ben meer van de visie, strategie en verbinding. Ik kan dus goed vergezichten schetsen en de richting wijzen, maar als het dan aankomt op dat vertalen naar concrete stappen, dan voel ik me niet meer zo in mijn element. Daarom wil ik ook altijd samenwerken met mensen, die dat wel hebben en concrete stappen kunnen realiseren.
Wie bewondert u, en waarom?
Tja, ik heb bewondering voor veel mensen, maar laat ik er twee noemen. Abraham Lincoln en Job Cohen. Niet te vergelijken natuurlijk. Maar ik vind Lincoln een van de grootste leiders, die in een extreem verdeeld land mensen om zich wist te verzamelen met zeer verschillende visies op de toekomst van het land en toch een team wist te smeden dat uiteindelijk de wijsheid inzag van het afschaffen van de slavernij in de VS. En Job Cohen, die als burgermeester verguisd is om zijn gewoonte thee te drinken in de moskeeën van Amsterdam, maar als een van de weinigen inzag hoe belangrijk het voor de gemeenschap in een stad is om elkaar op te zoeken, in gesprek te zijn, te luisteren en te verbinden.
Wat is uw persoonlijke motto?
Blijf bij jezelf en wees nieuwsgierig naar de ander.
