De energietransitie brengt veel uitdagingen met zich mee. Gelukkig zijn er verschillende pragmatische stappen die bedrijven kunnen nemen voor een duurzamere omgang met energie.
Dit is een artikel uit de nieuwste editie van PONT, vakblad energie en duurzaamheid. Deze editie gaat over het verduurzamen van de industrie. Wil je het blad vier keer per jaar gratis thuis ontvangen? Schrijf je hier in .
Bedrijven krijgen vanwege hun rapportageverplichting van grote klanten en leveranciers steeds vaker de vraag wat hun CO2-footprint is. Het is niet zo dat je er meteen uit ligt als je die nu nog niet in kaart hebt, maar wel een signaal dat ook kleinere spelers die zelf niet direct met EU-regelgeving op dit vlak te maken hebben vroeg of laat moeten weten wat hun CO2-uitstoot is en welke stappen zij kunnen nemen om deze te verlagen.
Elk bedrijf dat zijn CO2-footprint vaststelt, krijgt te maken met Scope 2-emissies. Dat is de uitstoot die gepaard is gegaan met het opwekken van de elektriciteit die het bedrijf inkoopt. Bedrijven kunnen een aantal stappen zetten om reductie te bereiken en energie te verduurzamen.
Energie besparen is een win-winsituatie: je hebt hierdoor als bedrijf minder energiekosten en bent bovendien goed bezig voor het milieu. Er zijn vele makkelijke en effectieve manieren om energie te besparen, zoals het voorkomen van sluipverbruik door apparaten niet op stand-by te zetten, energiezuinige LED-verlichting, isoleren van je pand en verlichting, verwarming en koeling in realtime monitoren en aanpassen met gebouwbeheersystemen, waardoor het energieverbruik van je bedrijf hele dag door wordt geoptimaliseerd.
Een van de meest logische en eenvoudige stappen voor een duurzamere omgang met energie is de keuze voor hernieuwbare energie. Groene stroom heeft, in tegenstelling tot grijze stroom, een CO2-emissie van nul, waardoor de ecologische voetafdruk automatisch wordt verkleind. Het mooie is dat je deze stap vandaag al kunt zetten door Garanties van Oorsprong (GvO’s) aan te schaffen. Het idee is dat je voor elke 1.000 kWh grijze stroom die je verbruikt, een GvO koopt die duurzaam is opgewekt uit wind, water of zon. Een fabriek die één miljoen kWh wil vergroenen, heeft dus duizend GvO’s nodig. Met deze werkwijze mag een onderneming claimen dat zij groene stroom gebruikt.
Market Food Group uit Bunschoten-Spakenburg bakt brood en banket voor bekende supermarkten, horecabedrijven en aanbieders van maaltijdboxen. Het bedrijf heeft verschillende stappen gezet om duurzamer met energie om te gaan. Zo is de afgelopen jaren geïnvesteerd in een reeks energie-efficiënte oplossingen die bijdraagt aan lagere emissies en een kleinere ecologische voetafdruk. Hierbij gaat het zowel om relatief eenvoudige maatregelen als om substantiële investeringen met langdurige impact. Een maatregel was de vervanging van traditionele verlichting in het distributiecentrum door ledverlichting. Een andere quick-win was het plaatsen van snelloopdeuren om de temperatuurcontrole in de productiehallen te verbeteren. De installatie van laadstations voor elektrische voertuigen (EV's) op het bedrijfsterrein stimuleerde het gebruik van elektrische auto’s onder werknemers.
Ook het optimaliseren van de productieprocessen om de energie-efficiëntie te verbeteren was een belangrijke stap. Dit gebeurt onder andere door de productie slimmer in te plannen en optimaal gebruik te maken van de capaciteit van de vier bakkerijen. Door een betere afstemming van productielijnen en momenten wordt verspilling voorkomen en het energieverbruik verlaagd.
Daarnaast zijn grote investeringen gedaan in nieuwe hybride ovens met een lagere emissie-uitstoot en een spiraalvriezer en wordt gewerkt aan een nieuw vrieshuis, ontworpen met duurzaamheid en energie-efficiëntie als uitgangspunt. Op het dak zijn XXL-zonnepanelen geplaatst, waarmee een aanzienlijk deel van de energiebehoefte lokaal en duurzaam wordt opgewekt. Voor de resterende grijze stroom zijn GvO’s aangeschaft. Deze certificaten garanderen dat een gelijkwaardige hoeveelheid duurzame energie is opgewekt, wat helpt om de ecologische voetafdruk van het bedrijf verder te verkleinen.
Bij het regionaal verbinden van energievraag en -aanbod draait het om het vinden van een match tussen de afnemer – het bedrijf – en een lokale energieproducent. De afname- en productieprofielen van beide partijen worden vergeleken om de gelijktijdigheid van afname en productie te bepalen. Zo weet je dat de stroom die je afneemt zo veel mogelijk op die momenten en lokaal wordt opgewekt. Voor de keren waarop deze gelijktijdigheid er niet is, wordt de stroom aangevuld met duurzame energie van elders. Door vraag en aanbod op elkaar af te stemmen, gaan afnemers een directe en persoonlijke relatie aan met de producenten. Ze weten precies waar hun stroom vandaan komt en kunnen voor het gelijktijdige deel een vaste – en vaak lagere – prijs afspreken.
Beeld: Sander van der Torren
Papierfabriek Crown Van Gelder in Velsen-Noord zet zich in voor duurzaamheid door samenwerking, innovatie en talentontwikkeling. De visie van het bedrijf voor 2030 omvat diverse duurzaamheidsdoelen, zoals het produceren van papier met alternatieve vezels, elektrificatie en het halveren van de CO2-uitstoot. Dat laatste gebeurt door energie te besparen en duurzamer op te wekken. Dit is in de toekomst bijvoorbeeld mogelijk dankzij de installatie van een 25 MW elektrische boiler, gekoppeld aan een nabijgelegen windpark, zodat het bedrijf groene stroom kan gebruiken in plaats van aardgas. Daarnaast implementeert Crown Van Gelder sensoren, kunstmatige intelligentie en nieuwe technologieën in de fabriek, zodat de productie sneller, slimmer en veiliger verloopt.
Ondernemers die voldoende hebben aan hun netaansluiting, kijken vaak nog niet buiten de deur. Zodra een zwaardere netaansluiting niet mogelijk is, ontstaat een directe aanleiding om naar energie-initiatieven in de nabije omgeving te zoeken. Wat je morgen al kunt doen, is contact zoeken met mede-ondernemers die hetzelfde probleem ervaren. Onderzoek of er al initiatieven zijn vanuit het parkmanagement of bedrijventerrein. Op steeds meer plekken ontstaan bedrijfsenergiecoöperaties waarin bedrijven gezamenlijk hun energiezaken regelen. Samen kun je kijken of je slimmer met energie kunt omgaan en ruimte kunt creëren. Kun je iets met opslag? Of met conversie, zoals het omzetten van een overschot aan elektriciteit in warmte via een e-boiler?
Langzaamaan komen bedrijven meer bij elkaar om oplossingen te vinden voor de netcongestieproblematiek. Ze geven elkaar de ruimte door het energieverbruik op piekmomenten bij te stellen, bijvoorbeeld door productieprocessen te verleggen en op een ander tijdstip in te plannen. De realiteit is dat een fabriek die gaat elektrificeren en een twee keer zwaardere netaansluiting nodig heeft, pas over vijf jaar aan de beurt is. Dan kan dit soort initiatieven een oplossing bieden.
De situatie op het stroomnet in de provincie Utrecht is nijpend. Door slim samen te werken en te sturen op het energiegebruik creëerden vijf bedrijven op Lage Weide mogelijkheden om verder te verduurzamen of uit te breiden, ondanks de netcongestie. Door de vraag naar en het aanbod van energie lokaal af te stemmen, is er minder transportcapaciteit van het elektriciteitsnet nodig. Dit zorgt voor minder belasting van het net, wat ruimte vrijmaakt voor groei of verduurzaming.
Deze hub heeft het mogelijk gemaakt energie en flexibele assets gezamenlijk in te kopen en te gebruiken. De koelvriesinstallatie van ondernemer Van Heezik werkt hierbij als een buffer om energie op te slaan. Daarnaast zijn er stuurbare assets in de vorm van zonnepanelen en zero-emissietrucklaadpalen (laadpalen voor vrachtwagens) van De Stiho Groep om op of af te schalen binnen de grenzen van de capaciteit.
Eigen opwek in de vorm van wind- of zonne-energie kan ook een optie zijn. Het voordeel van eigen opwek is dat je bespaart op energiekosten en dat uitbreiding van het bedrijf ineens wél mogelijk is.
Beeld: Paul Poels
In 2021 werd gestart met de bouw van windpark Greenport Venlo. Er werden negen windturbines gebouwd, die jaarlijks 1 GWh opwekken. Omgerekend naar een gemiddeld huishoudelijk verbruik van gemiddeld 2.500 kWh voor twee personen is dat voldoende voor veertigduizend huishoudens. Inmiddels is het windpark volledig operationeel. Eind 2024 was 70 procent van het dakoppervlak van de bedrijven op de industrieterreinen van Greenport Venlo belegd met zonnepanelen. Een deel van de hiermee opgewekte energie gebruiken de bedrijven zelf, de rest wordt teruggeleverd aan het net.
De CO2 -footprint beschrijft de totale hoeveelheid broeikasgasemissies (waaronder de CO2 -emissies) die afkomstig zijn van alle activiteiten van het bedrijf, inclusief directe en indirecte emissies.
Scope 1
Scope 1-emissies omvatten directe emissies van bronnen die eigendom zijn van of beheerd worden door het bedrijf. Ze omvatten energie op locatie, zoals aardgas en brandstof en emissies van koelkasten en verbranding in boilers en ovens in eigendom of onder beheer, alsmede emissies van voertuigen van het wagenpark (bijvoorbeeld auto’s, vrachtwagens en helikopters). Scope 1-emissies omvatten ook procesemissies die vrijkomen tijdens industriële processen en fabricage ter plaatse (zoals fabrieksrook, chemicaliën).
Scope 2
Scope 2 omvat indirecte CO2 -uitstoot door opwekking van ingekochte en verbruikte stroom of warmte (bijvoorbeeld energie die is opgewekt in een elektriciteitscentrale). Volgens het protocol Greenhouse Gas vormen Scope 2-emissies wereldwijd de grootste groep broeikasgasemissies, met een aandeel van ten minste een derde. De beoordeling en de meting van Scope 2-emissies zijn dan ook belangrijk voor emissiereductie.
Scope 3
Scope 3 omvat alle indirecte emissies die optreden in de toeleveringsketen van een rapporterend bedrijf. Het bedrijf heeft geen controle over deze emissies, maar ze kunnen het grootste deel van zijn inventaris van broeikasgasemissies uitmaken.
Er zijn legio mogelijkheden om duurzamer met energie om te gaan, van het inkopen van groene stroom tot het vormen van een energiehub, het matchen van vraag en aanbod en eigen opwek. Elk bedrijf zal hier zijn eigen afweging in maken. Uiteindelijk blijft het echter niet bij deze Scope 2-emissies, maar moet je ook aan de slag met Scope 1 en 3 en alles wat zich verder afspeelt in de keten, met als ultiem doel het gezamenlijk behalen van de Nederlandse klimaatdoelen.
Sandra van Geel is communicatieadviseur bij Windunie.
Dit artikel staat in PONT, vakblad energie en duurzaamheid (editie 2025-2). Ieder kwartaal duiken we met dit nieuwe magazine de diepte in, met interviews, verdiepingsartikelen en opinies van experts op het gebied van energie en duurzaamheid. En bovendien: je kunt het helemaal gratis in de bus ontvangen. Klik hier voor meer informatie of een kosteloos abonnement.
