De recente sluitingen van Apollo Vredestein in Enschede en Akzo Nobel in Wapenveld lijken op het eerste gezicht symptomatisch voor een verdwijnende maakindustrie. Maar wie verder kijkt, ziet geen sterfhuisconstructie, maar een transitie. De chemische sector, goed voor 55.000 banen en 17% van de Nederlandse export, staat op een kruispunt. De vraag is niet óf we chemie willen, maar onder welke voorwaarden.
De oorzaken zijn bekend: torenhoge energieprijzen, trage vergunningverlening en een onvoorspelbaar regelgevend klimaat. Voeg daar strategische heroriëntatie van bedrijven aan toe - zoals Apollo dat bulkproductie naar Oost-Europa verplaatst - en het vertrek lijkt logisch. Toch blijven R&D-centra vaak in Nederland. Onze kennisinfrastructuur is dus nog steeds aantrekkelijk.
De recente analyse in het Financieele Dagblad (juni 2025) maakt de urgentie tastbaar. Niet alleen de fossiele industrie staat onder druk, ook de opbouw van een nieuwe, groene industrie komt moeizaam van de grond. “We hadden nu acht tot tien elektrolysers in aanbouw willen hebben, maar de realiteit is dat alleen Shell begonnen is,” aldus Matthijs van Doorn van Havenbedrijf Rotterdam. De interesse is er, maar investeerders haken af op het onzekere vestigingsklimaat.
Wethouder Robert Simons waarschuwt voor een simplistische benadering: de chemie laten vertrekken vanwege uitstoot is volgens hem “grote onzin”. Zonder tijd en steun voor verduurzaming dreigt Rotterdam af te glijden tot een rustbelt, zoals Detroit of Zuid-Limburg na de mijnsluitingen. Dat scenario moeten we koste wat kost vermijden.
Versnel vergunningverlening
Eén-loketprocedures en voorspelbare kaders voor stikstof, PFAS en PGS zijn cruciaal. Zonder duidelijkheid geen investeringen.
Maak ruimte voor herontwikkeling
Vrijgekomen fabrieksterreinen zijn kanslocaties voor circulaire hubs, energieopslag of cleantech-campussen. Maar dat vraagt lef van bestuurders en ontwikkelaars.
Zorg voor maatschappelijk draagvlak
Chemie zonder inbedding in de leefomgeving verliest haar licence-to-operate. Betrek omwonenden, toon transparantie en investeer in zichtbare duurzaamheid.
Investeer in mensen en AI
Omscholing naar waterstof-, batterij- en recyclingtechnologie voorkomt kennisverlies. ROC’s en hogescholen moeten hierin samen optrekken met het bedrijfsleven. AI- ontwikkelingen maken efficiëntie, versnelling en innovatie mogelijk. Nederland is, dankzij het hoge opleidingsniveau en de beschikbare infrastructuur, bij uitstek het land om deze technologie succesvol toe te passen.
Versterk regionale samenwerking
Alleen met sterke regio-allianties tussen overheid, onderwijs en industrie kunnen we concurreren met het buitenland. Denk aan gedeelde infrastructuur, utilities en innovatieprogramma’s.
De chemie is niet dood, maar verandert van karakter. Sluitingen zijn geen eindpunt, maar een uitnodiging tot herinrichting. Wie als regio inzet op verduurzaming, circulariteit, AI en menselijk kapitaal, kan de nieuwe maakindustrie vormgeven. TAUW staat klaar om die routekaart samen met u te concretiseren.
Laten we de kennis die we al hebben, benutten. Dan wordt elke sluiting een startschot voor een duurzame toekomst.
