In de huidige economische context is er een groeiende behoefte aan duurzaamheid in bedrijfsmodellen. In lijn met de Europese Green Deal-doelstellingen streeft Nederland ernaar om in 2050 een circulaire economie te hebben. De overheid is in transitie naar een duurzame aanpak en biedt daarnaast het bedrijfsleven de mogelijke handvatten om over te stappen op duurzame verdienmodellen.
Duurzame verdienmodellen gaan verder dan louter winstmaximalisatie en richten zich op het creëren van waarde op sociaal, ecologisch en economisch gebied. Ze integreren duurzaamheid in de kern van de bedrijfsvoering. Denk aan het verminderen van de ecologische voetafdruk, het circulair vormgeven van de productieketen, het bevorderen van sociale gelijkheid en creëren van waarde voor de directe omgeving. Duurzame ondernemers opereren met respect voor het milieu en de samenleving. Tegelijkertijd is een duurzaam businessmodel ook winstgevend.
De overgang naar duurzame verdienmodellen is essentieel om de druk op onze planeet te verminderen. Traditionele bedrijfsmodellen leiden vaak tot uitputting van natuurlijke hulpbronnen, vervuiling en sociale ongelijkheid.
Maar naast de voordelen voor de samenleving, is het voor bedrijven ook aantrekkelijk en mogelijk zelfs essentieel om over te stappen op duurzame businessmodellen. Een aantal voordelen van duurzaam ondernemen voor bedrijven:
Toekomstbestendigheid: Bedrijven die anticiperen op toekomstige wet- en regelgeving en maatschappelijke verwachtingen, kunnen risico’s verminderen en inzetten op langetermijnsucces. Veel grondstoffen zijn niet oneindig beschikbaar. Een circulaire productieketen waarin zo min mogelijk kritieke grondstoffen worden gebruikt, heeft op de lange termijn dus een aanzienlijk grotere overlevingskans.
Kostenefficiëntie: Duurzame bedrijfspraktijken zoals energie-efficiëntie en afvalreductie kunnen aanzienlijke kostenbesparingen opleveren.
Reputatie en Klantenbinding: Consumenten zijn steeds meer geneigd om te kiezen voor bedrijven die verantwoord en duurzaam opereren. Dit kan leiden tot een sterkere klantenbinding en merkloyaliteit.
Innovatie en Groei: Duurzaamheid stimuleert innovatie, wat kan leiden tot nieuwe marktkansen en groei.
Medewerkersbetrokkenheid: Werknemers geven de voorkeur aan werken bij bedrijven die een positieve impact hebben op de wereld. Dit kan leiden tot hogere motivatie, productiviteit en retentie.
Om de overgang van traditionele naar duurzame verdienmodellen te maken, is een strategische aanpak nodig. Dit is grofweg in vijf stappen in te delen:
Analyse: Een grondige analyse van de huidige bedrijfsvoering kan blootleggen op welke gebieden de meeste impact te behalen is. Een producent van voedingsmiddelen ontdekt zo bijvoorbeeld dat het gebruik van palmolie de grootste boosdoener is in de keten, zowel op ecologisch gebied als wat betreft CO2-uitstoot.
Duurzaamheidsdoelstellingen: Een belangrijke stap is het vaststellen van duidelijke, meetbare doelstellingen die gericht zijn op het verbeteren van duurzaamheidsprestaties. Hierna kunnen alle nieuwe bedrijfsbeslissingen worden getoetst aan deze doelstellingen. Voorbeelden hiervan zijn het recyclebaar of CO2-neutraal maken van alle producten vóór 2030.
Stakeholders: Samenwerken met belanghebbenden om duurzame initiatieven te ontwikkelen en te implementeren, kan nieuwe inzichten en opleveren en grote impact maken. Denk aan het regeneratief maken van de landbouwteelt in samenwerking met lokale boeren of het samenwerken met lokale energiecoöperaties.
Bewustwording medewerkers: Met trainingen en transparante communicatie kunnen medewerkers op alle niveaus op de hoogte worden gebracht van de duurzaamheidsdoelstellingen én hun eigen mogelijke bijdrage aan de duurzame bedrijfsvoering. Via het gedrag van medewerkers kan vaak ook een grote duurzaamheidsslag worden gemaakt. Denk aan reisbewegingen, energie-efficiëntie, afvalverwerking en data-opslag.
Meten en rapporteren: Het is belangrijk om de voortgang op de doelstellingen te meten en transparant te rapporteren over duurzaamheidsprestaties. Vooruitgang op duurzame doelstellingen kan worden gepresenteerd als een succes, vergelijkbaar met financiële winst, en vergroot de gunfactor bij klanten, partners en werknemers.
In Nederland zijn er verschillende fondsen, subsidies en fiscale voordelen om bedrijven te ondersteunen bij de transitie naar duurzame verdienmodellen. Een selectie hieruit:
Energie-investeringsaftrek (EIA): Belastingvoordeel voor investeringen in energiebesparende technieken en duurzame energie.
Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++): Subsidie voor bedrijven die duurzame energie opwekken en CO2-reducerende technieken toepassen.
Milieu-investeringsaftrek (MIA) en Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil): Fiscale voordelen voor milieuvriendelijke investeringen.
Subsidieregeling Circulaire Ketenprojecten: Ondersteuning voor bedrijven die samenwerken aan circulaire economie projecten.
Groenfonds: Financiering voor duurzame projecten via groene banken en investeringsfondsen.
Nederland heeft diverse wet- en regelgeving die van toepassing is op duurzame bedrijfsvoering:
Klimaatwet: Nederland moet in 2050 een uitstootreductie van broeikasgassen van 95% realiseren ten opzichte van 1990.
Omgevingswet: De oude Wet milieubeheer bevatte de energiebesparingsplicht. Die hield in dat bedrijven verplicht zijn om energiebesparende maatregelen te treffen die binnen vijf jaar terugverdiend kunnen worden. De plicht is sinds 2024 opgenomen in de Omgevingswet.
Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD): Deze EU-wet verplicht bedrijven om hun niet-financiële prestaties, waaronder duurzaamheid, in kaart te brengen en daarover te rapporteren. In 2024 gaat dit over zeer grote bedrijven, maar in de daaropvolgende jaren zijn steeds kleinere ondernemingen hiertoe verplicht. De voorganger Non-Financial Reporting Directive (NFRD), is in Nederlandse wetgeving vertaald in het nog steeds geldende Besluit bekendmaking niet-financiële informatie.
In dit dossier vindt u uitgebreide informatie en tools over duurzame verdienmodellen, inclusief nieuws, jurisprudentie, achtergrondartikelen, beleidsstukken, publicaties, video’s en vraag & antwoord.
