Discussies rondom de energietransitie gaan vaak over hoe we kunnen overstappen op duurzamere energiebronnen. Daardoor kan het besparen van energie als belangrijkste factor om klimaatverandering tegen te gaan over het hoofd worden gezien. Zo zorgt een goed geïsoleerd huis niet alleen voor minder kou en tocht, maar heeft het ook positieve effecten voor de energierekening en CO2-uitstoot. Toch is maar liefst twee derde van de woningen in Nederland onvoldoende geïsoleerd, dus het is de hoogste tijd voor actie.
Woningisolatie moet dus prioriteit krijgen, en dat is wat het Rijk doet door middel van het Nationaal Isolatieprogramma. Het Nationaal Isolatieprogramma is erop gericht om 2,5 miljoen woningen snel te isoleren, waarvoor in totaal 4 miljard euro beschikbaar is tot en met 2030. Onderdeel van dit programma is het versoepelen en uitbreiden van de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE). Deze subsidie is er voor woningeigenaren zodat zij hun woning kunnen verduurzamen met bijvoorbeeld isolatiemaatregelen of een (hybride) warmtepomp. Maar ook zakelijke gebruikers (bv. bedrijven, woningcorporaties) en fabrikanten, importeurs, leveranciers, bouwbedrijven en installatiebedrijven van isolatiematerialen, warmtepompen en zonneboilers kunnen hun producten aanmelden.
Voor woningeigenaren heeft de overheid een standaard en streefwaarden opgesteld die aangeven tot welke grens je je huis moet isoleren. De standaard geeft aan wanneer de woning voldoende is geïsoleerd om aardgasvrij te kunnen worden. De streefwaarden geven voor afzonderlijke bouwdelen (bv. dak, vloer, ramen) aan welke isolatie goed is. Per 1 januari 2022 heeft de overheid ook nog een extra stimulans gegeven aan woningeigenaren, aangezien je bij het nemen van twee verduurzamingsmaatregelen 30 in plaats van 20% van de kosten vergoed krijgt.
De Wet milieubeheer (Wm) bevatte lange tijd alle energiebesparende maatregelen, waaronder het Activiteitenbesluit milieubeheer waarin de energiebesparingsplicht was opgenomen. Sinds de komst van de Omgevingswet is regelgeving rondom energiebesparing verdeeld over het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Veel is hetzelfde gebleven, maar op een nieuwe plek te vinden.
Zo is de energiebesparingsplicht is opgenomen in de Omgevingswet. Deze energiebesparingsplicht vormt een belangrijke schakel om de EU-klimaatdoelstelling (European Green Deal) van 55% broeikasgasreductie in 2030 te realiseren. Bedrijven en instellingen die per jaar vanaf 50.000 kWh of 25.000 m3 aardgas (of een equivalent daarvan) verbruiken, worden hiermee verplicht om alle energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder uit te voeren.
Veranderd is dat het begrip inrichting niet meer gebruikt wordt onder de Omgevingswet. De regels over energiebesparing en de erkende maatregelen zijn opgesplitst in milieubelastende activiteiten en activiteiten rond bestaande gebouwen. De inhoud van de EML (erkende maatregelenlijst voor energiebesparing) is niet veranderd. Hierop staan de maatregelen die bedrijven kunnen nemen om aan de energiebesparingsplicht te voldoen. Deze zijn nu te vinden in de Omgevingsregeling.
Desondanks heeft de industrie nog lang niet alle maatregelen opgepakt, terwijl ze relatief weinig inspanning vergen en veel resultaat opleveren. Om deze reden is voor gemeenten en omgevingsdiensten de maatregel ‘spoedcontrole op uitvoering Wet milieubeheer’ van belang. Deze bestaande verplichting wordt momenteel beperkt nageleefd, waardoor de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) pleit voor een bevoegd gezag dat niet alleen controles hanteert, maar ook de kern aanpakt door energiebesparingsoplossingen aan te bieden als een bespaarservice voor bedrijven.
De energiemarkt staat op zijn kop. Sinds 2021 hebben we in Nederland te maken met buitengewoon hoge gasprijzen, wat de nood hoog maakt om minder afhankelijk te worden van gas. Ook de wens om minder afhankelijk te zijn van Russisch gas speelt hierin een stimulerende rol.
Hoewel de hoge energieprijzen met name op de koopkracht van huishoudens en de productie van de industrie veel nadelige effecten hebben, kunnen de energieprijzen de klimaattransitie ook ondersteunen. Zo is er grote kans dat huishoudens en bedrijven worden geprikkeld om energie te besparen en over te stappen naar duurzamere energiebronnen, waardoor de energietransitie wordt bevorderd.
In dit dossier vindt u nieuws en achtergrond met betrekking tot de ontwikkelingen rondom energiebesparing, evenals beleidsstukken, publicaties, video’s, vraag & antwoord en tools over dit onderwerp.