De veranderende weersomstandigheden ten gevolge van klimaatverandering vragen om aanpassingen. De zomers worden heter en droger, waardoor we te maken krijgen met hitte-eilanden, uitdroging van de natuur en zelfs hittestress. Heftige regenbuien kunnen daarnaast voor wateroverlast en overstromingen zorgen. Zowel op nationaal als internationaal niveau zijn klimaatadaptieve maatregelen nodig om ervoor te zorgen dat we adequaat kunnen omgaan met de gevolgen van klimaatverandering.

Waarom klimaatadaptatie?

CO₂-uitstoot verminderen is niet meer voldoende om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Door het veranderende klimaat kan zogenaamde klimaatschade ontstaan. Volgens de Klimaatschadeschatter zou niets ondernemen tegen deze verandering voor Nederland kunnen betekenen dat er tot 2050 tussen de €77,5 en de €173,6 miljard aan klimaatschade is opgelopen. Om dit te voorkomen en te beperken is klimaatadaptatie nodig. Dit is ingewikkeld maar zeker niet onmogelijk – de vraag is alleen of het snel genoeg kan.

Lokaal en mondiaal

Klimaatadaptatie betekent dat we onze kwetsbaarheden voor de schadelijke effecten van klimaatverandering moeten verminderen. Deze kwetsbaarheden verschillen per regio – in een deel van de wereld kan juist meer droogte ontstaan, en in Nederland moeten we ook rekening houden met het stijgen van de zeespiegel. Hoewel klimaatverandering een mondiaal probleem is, wordt het vooral op lokale schaal gevoeld. Daarom moeten steden, gemeenten en andere lokale overheden aan de frontlinie van adaptatie staan. Succesvolle klimaatadaptatie vereist structurele, fysieke, sociale en institutionele benaderingen. In de gebouwde omgeving op verschillende vlakken geïmplementeerd worden, bijvoorbeeld in ontwerp en renovatie van wijken, infrastructuur, openbaar groen en de verdere inrichting van de openbare ruimte. Op al deze vlakken moeten we rekening gaan houden met toenemende hitte, droogte en wateroverlast. Klimaatadaptatie is ook iets wat op lokaal niveau moet gaan gebeuren, maar hoe krijg je iedereen mee?

De effecten die hierboven genoemd worden zijn vooral ruimtelijk en hebben invloed op onze fysieke leefomgeving. Meer over de klimaatadaptatie in de fysieke leefomgeving vindt u in het dossier Klimaatadaptatie op Omgevingsweb.

Een ander effect van klimaatverandering is dat bepaalde gedeelten van de wereld onbewoonbaar dreigen te worden: in gebieden waar bijvoorbeeld droogte toeneemt, zal op termijn geen landbouw meer mogelijk zijn. Dit leidt bijvoorbeeld tot voedseltekorten, maar het beïnvloedt ook de werkgelegenheid, economie en algehele leefbaarheid. Hierdoor kunnen migratiestromen ontstaan. Dit maakt klimaatadaptatie ook een sociale en ethische aangelegenheid.

IPCC: AR6

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is een organisatie van de VN voor de beoordeling van de wetenschap met betrekking tot klimaatverandering. De rapporten van het IPCC zijn leidend voor internationaal en nationaal klimaatbeleid. In maart 2022 zullen zij het tweede en derde deel van het zesde Assessment Report (AR6) publiceren. Het eerste deel verscheen in augustus 2021. Met name het tweede deel, ‘AR6 Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability’, is belangrijk voor de nieuwe nationale en internationale maatregelen op het gebied van klimaatadaptatie.

Het KNMI heeft in oktober 2021 het Klimaatsignaal’21 gepubliceerd, waarin ze het eerste deel van het IPCC-rapport AR6 duiden voor Nederland. Deze duiding omvat de nieuwste inzichten ten aanzien van zeespiegelstijging, extreme neerslag, droogte, het stedelijk klimaat en de snelheid van veranderingen. Het KNMI stelde voor Nederland zelfs de verwachte zeespiegelstijging naar boven bij, naar 1,2 tot 2 meter stijging aan het eind van deze eeuw.

In dit dossier vindt u nieuws en achtergrond met betrekking tot de ontwikkelingen rondom klimaatadaptatie, evenals beleidsstukken, publicaties, video’s, vraag & antwoord en tools over dit onderwerp.