Het winnen van kritieke grondstoffen gebeurt nu voornamelijk in een beperkt aantal landen. Zo heeft China veel mijnen voor zeldzame aardmetalen, komt bijna alle kobalt uit de Democratische Republiek Congo en wordt het grootste deel van alle lithium in Australië en Chili gewonnen.
De gewonnen grondstoffen zijn vaak niet direct te gebruiken. Ze moeten eerst industrieel worden bewerkt, ook wel raffinage genoemd. Veel materialen gaan, voordat ze in Europa kunnen worden gebruikt, voor verwerking naar China. Denk bijvoorbeeld aan de raffinage van koper, nikkel, kobalt en lithium.
In de Nederlandse bodem zitten niet, of nauwelijks, kritieke grondstoffen. Op een aantal plekken in Europa zijn wel grondstoffen te winnen, maar dat wordt eigenlijk nog bijna niet gedaan. Lithium is bijvoorbeeld in Scandinavië en Ierland te vinden, en Finland, Zweden en Groenland beschikken over kobalt. Ook in de diepzeebodem zitten grondstoffen, maar daarvoor moeten de mogelijke risico’s voor mens en milieu moeten eerst goed worden onderzocht.
We zijn in Nederland, en in de Europese Unie, sterk afhankelijk van andere landen voor onze kritieke grondstoffen. Dat maakt ons kwetsbaar. Landen kunnen hun machtspositie in de grondstofketen misbruiken om andere landen economisch onder druk te zetten. Bijvoorbeeld door de export van grondstoffen te beperken. Ook andere verstoringen, zoals natuurrampen en conflicten, kunnen ertoe leiden dat grondstoffen tijdelijk niet beschikbaar zijn.
Daarom wil Nederland de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen vergroten. We maken afspraken met leveranciers en kijken samen met de EU naar alternatieven. Bijvoorbeeld door samen te werken met landen in Afrika en Latijns-Amerika, zodat we minder afhankelijk zijn van een klein groepje leveranciers. Ook het openen en uitbreiden van Europese mijnen en raffinaderijen wordt onderzocht.
Daarnaast kijkt Nederland tijdens handelsmissies en bezoeken in het buitenland waar kansen liggen om afspraken te maken over grondstoffen. Afspraken over grondstoffen worden ook steeds vaker vastgelegd in handelsakkoorden. Hierbij kan je denken aan afspraken over belastingen en duurzaamheidseisen. In het handelsakkoord tussen Canada en de EU (CETA) staan bijvoorbeeld afspraken over kritieke grondstoffen. Ook met Chili en Australië werkt de EU aan nieuwe afspraken.
We werken ook nauw samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen om meer inzicht te krijgen in beschikbaarheid van kritieke grondstoffen en het bewustzijn hierover te vergroten. Ook stimuleren we bedrijven om te innoveren, zodat bij het ontwerp van producten vaker voor niet-schaarse grondstoffen wordt gekozen. Tot slot kijken we hoe we kritieke grondstoffen beter kunnen recyclen.
