Er is actief overheidsingrijpen nodig om CO2-verwijdering uit de atmosfeer voor elkaar te krijgen. Maximale inzet op het verminderen van de broeikasgasuitstoot moet voorop blijven staan. Maar daarnaast is CO2-verwijdering noodzakelijk: om klimaatneutraal te worden en om de waarschijnlijke overschrijding van de 1,5 graden terug te dringen. CO2-verwijdering komt niet vanzelf op voldoende schaal van de grond en het kost veel tijd om te realiseren. Het is daarom nodig om nu met beleid te beginnen. Dit is een van de hoofdaanbevelingen in het zojuist verschenen advies: ’De lucht klaren?’.
De broeikasgasuitstoot van Nederland moet zo snel mogelijk naar nul zodat Nederland een eerlijke en verantwoorde bijdrage levert aan de klimaatdoelen. Die zijn nodig om de ergste klimaatgevolgen, zoals extreem weer en zeespiegelstijging, te voorkomen. Het staat wetenschappelijk vast dat CO2-verwijdering, waarbij CO2 uit de atmosfeer langdurig wordt vastgelegd, noodzakelijk is om de klimaatdoelen te halen. Allereerst omdat de wereld waarschijnlijk op korte termijn over de 1,5 graden opwarming heen gaat, en CO2-verwijdering de temperatuur kan laten dalen. Het is ook nodig omdat het voor sommige uitstoters onmogelijk is om hun uitstoot tot nul te reduceren, bijvoorbeeld voor delen van de landbouw of luchtvaart. Om klimaatneutraal te worden moet de overgebleven uitstoot van dergelijke sectoren gecompenseerd worden door CO2 uit de atmosfeer te verwijderen.
Alhoewel CO2-verwijdering dus nodig is, waarschuwt de WKR dat de aandacht voor CO2-verwijdering niet ten koste mag gaan van de vermindering van uitstoot. CO2-verwijdering heeft significante kosten en een groot land- en energiegebruik, wat de mogelijkheden sterk beperkt. CO2-verwijdering op grote schaal kan ervoor zorgen dat andere maatschappelijke vraagstukken, zoals natuur en gezondheid, in het gedrang komen. Verantwoord beleid zet daarom maximaal in op uitstootvermindering, zodat de afhankelijkheid van CO2-verwijdering klein wordt gehouden, en pas daarna CO2-verwijdering.
Heleen de Coninck, plaatsvervangend voorzitter van de WKR en voorzitter van de commissie die het advies heeft voorbereid, benadrukt de noodzaak om juist nu beleid te ontwikkelen, zowel op maximale uitstootvermindering als voor CO2-verwijdering:
“In dit geval is goedkoop echt duurkoop. De overheid zou ervoor moeten zorgen dat de kinderen van nu over 25 jaar niet tientallen miljarden moeten ophoesten om ons huidig te veel aan uitstoot weer uit de lucht te halen. Miljarden die dan niet aan huisvesting, gezondheid of bestaanszekerheid kunnen worden besteed.”
De WKR maakt onderscheid tussen tijdelijke CO2-verwijdering, waarbij de koolstof op een tijdschaal van decennia weer vrij kan komen, en permanente CO2-verwijdering, waarbij de koolstof minstens eeuwenlang wordt vastgelegd. Veel van de Nederlandse uitstoot is fossiel: de koolstof is miljoenen jaren geleden vastgelegd. Deze fossiele uitstoot mag daarom alleen met permanente, en niet met tijdelijke, CO2-verwijdering worden gecompenseerd. Daarom adviseert de WKR de Nederlandse overheid het beleid alleen te richten op permanente CO2-verwijdering.
Om permanente CO2-verwijdering snel op gang te brengen, adviseert de WKR de overheid om een inkoopprogramma te starten. Hiermee kan Nederland de opschaling van CO2-verwijdering stimuleren en snel ervaring opdoen met diverse methoden van permanente CO2-verwijdering. In tegenstelling tot andere beleidsmogelijkheden is een inkoopprogramma relatief snel in te voeren.
Nederland heeft er belang bij dat in Europees verband snel goede afspraken worden gemaakt over CO2-verwijderingsbeleid. Nederland heeft sectoren die hun emissies moeilijk tot nul kunnen reduceren én veel plek voor ondergrondse opslag van CO2 onder de Noordzee. Nederland heeft dus niet alleen belang bij goed beleid, maar ook de positie om ervan te profiteren. Bovendien zorgt Europees beleid voor een gelijke behandeling van uitstoters en voorkomt het dat bedrijvigheid verplaatst naar landen met minder strenge eisen.
In dit advies gaat de WKR in op de rol die CO2-verwijdering speelt in het klimaatbeleid, hoe de overheid hierop kan sturen en wat ze daarbij als uitgangspunten zou moeten hanteren. De WKR komt juist nu met dit advies om het nieuwe kabinet handvatten te geven voor goed klimaatbeleid om de klimaatdoelen van 2050 te halen. Ook benadrukt de WKR de urgentie om de handschoen nu op te pakken en verantwoorde keuzes te maken zodat de miljardenrekening voor CO2-verwijdering niet wordt doorgeschoven naar de toekomst.
De WKR adviseert regering en parlement over de ontwikkeling van een klimaatneutrale en klimaatbestendige samenleving, op basis van brede wetenschappelijke inzichten en met oog voor andere maatschappelijke opgaven.
Download hier Adviesrapport 'De lucht klaren?'
