De transitie naar een meer plantaardig voedingspatroon is ingezet, maar daadkrachtig politiek beleid is hard nodig om dit ‘het nieuwe normaal’ te maken. Dat werd duidelijk tijdens het allereerste Plant the Future-diner dat op 14 oktober werd georganiseerd door de Transitiecoalitie Voedsel in politiek Den Haag. Een brede afvaardiging van het bedrijfsleven, de wetenschap, overheid en non-profit organisaties kwam daar bijeen om te discussiëren over de obstakels en kansen die de eiwittransitie biedt.
Met dit diner willen de leden van Transitiecoalitie Voedsel een bijdrage leveren aan meer bewustwording bij én actie vanuit bedrijfsleven en politiek, onder het motto maak ‘Plantaardig het nieuwe Normaal’. Natascha Kooiman, kwartiermaker van Transitiecoalitie Voedsel: “Het is niet meer de vraag óf we moeten gaan sturen op minder dierlijke en meer plantaardige eiwitten, maar vooral hoe en wie welke rol heeft. Het was hoog tijd dat we daar met elkaar over in gesprek gingen. We hebben een heldere visie, concrete doelstellingen en een duidelijke en ambitieuze tijdslijn nodig, vastgelegd in beleid.” Tijdens het diner stond centraal hoe de doelstelling gerealiseerd kan worden om in 2030 de verhouding van 60:40 te hebben bereikt als het aankomt op plantaardige en dierlijke eiwitten in ons voedingspatroon. Deze ambitie sluit aan bij de Richtlijnen Gezonde Voeding van het Voedingscentrum en de uitgesproken ambitie in het Klimaatakkoord en bij talloze adviesrapporten van PBL, RLi en RIVM. Aan die ambitie en adviezen zijn echter nog geen handen en voeten gegeven, maar de markt heeft niet stilgezeten.
“De eiwittransitie is booming.”, aldus Natascha Kooiman van Transitiecoalitie Voedsel. “Meer plantaardig eten is steeds belangrijker geworden. Het is ook geen keuze meer, vanwege klimaatproblemen en onze gezondheid. We zien dat terug in economische groei. Tussen 2018 en 2020 groeide de omzet van vleesvervangers met 50%.“ Dat de markt hard aan het werk is, was ook zichtbaar aan de dinertafels, waar het bedrijfsleven goed vertegenwoordigd was. En terecht: “Landen over de hele wereld racen om wereldleider te worden in de eiwittransitie. Nederland is koploper in agri- en food en kan dat blijven, als we onze kennis en ervaring inzetten voor een toekomstbestendige richting: de plantaardige.” Aldus Kooiman. Aan tafel werd o.a. besproken wat nodig is om als Nederland koploper te blijven door in te zetten op plantaardige in plaats van dierlijke eiwitten. Peter Schouten van Schouten Europe: “De rode draad tijdens het gesprek aan onze tafel was risico pakken en niet nemen. Risico pakken straalt een meer actieve houding uit. Ik geloof ook dat dat nodig is: als je iets wilt forceren, zoals de eiwittransitie, moet je risico’s durven pakken en een breekijzer willen zijn. We moeten de transitie in de juiste richting willen duwen.” Ook spreker Jonathan Karpathios van de Farm Kitchen, chefkok van de avond en ondernemer, benadrukte dit: “Het voelde jaren alsof ik een grote, zware bal alleen de berg op probeerde te rollen. Steeds meer mensen komen nu mee duwen. We doen dit met elkaar. The time is now. Als je nu niet instapt, dan ben je straks te laat.”
Tijdens de avond kwamen meer dan 230 gasten van meer dan honderd verschillende organisaties bijeen. De aanwezige organisaties varieerden van boeren en het bedrijfsleven tot overheden en ngo’s. Onder de aanwezigen waren Tweede Kamerleden en oud politici, afgevaardigden van Albert Heijn, Vion, Sligro, Rijk Zwaan, Danone, Bonduelle, FrieslandCampina, WNF, Hartstichting, Natuur & Milieu en MilieuCentraal. Dit gemengde gezelschap maakt opnieuw zichtbaar hoe vele maatschappelijk relevante uitdagingen in verband staan met de eiwittransitie, zoals klimaat, gezondheid, biodiversiteit, de positie van boeren en dierenwelzijn. De enorme opkomst getuigt ook van een breed draagvlak voor de eiwittransitie. En van het feit dat de transitie al is ingezet. Lucas Simons, directeur NewForesight en grondleggen van het 4 fasen-transitiemodel: “In elke fase van de eiwittransitie hebben verschillende stakeholders verschillende rollen. We zitten nu in de fase dat de markt zijn werk doet. Politiek leiderschap is hard nodig om dit naar de volgende fase te brengen, anders blijft de markt in de huidige fase hangen en worden koplopers ingehaald door de huidige realiteit. Dan verliezen we snelheid en heb je kans dat de transitie vertraagt. We móeten naar de fase waar we met alle stakeholders bepalen: hoe brengen we, met elkaar, Nederland verder in ‘Plantaardig het Nieuwe Normaal’ en hoe halen we barrières daarvoor weg?”
Niet allen Simons benadrukt het belang van inmenging van de politiek. Ook Carolyn Steel, internationaal gerenommeerd auteur van de boeken ‘Hungry City’ en ‘Sitopia: How food can save the world’, en key note speaker van de avond, verwoordde het in haar speach: “Lange tijd zagen politici het als hun taak om hun mensen te voeden. Maar dit veranderde tijdens de industrialisering. Onze politici moeten de controle terugnemen en de moed hebben om zich weer met ons voedsel te bemoeien.” Tijdens het diner gingen verschillende stemmen op in lijn hiermee. De overheid werd opgeroepen nú stappen te zetten en de transitie verder te brengen. Voor dat politieke leiderschap is het nu afwachten op de uitkomst van de formatie en het nieuwe regeerakkoord. De ogen zijn dan ook vol verwachting gericht op Den Haag. Kees Pieters van Provincie Gelderland, onderdeel van The Protein Cluster: “De eiwittransitie is helaas controversieel verklaard. Met een negental provincies hebben we plannen gemaakt, maar we wachten al een jaar op Den Haag om die plannen samen te kunnen uitvoeren.”
Transitiecoalitie Voedsel gebruikt de inbreng van de aanwezigen om in gezamenlijkheid een tienpuntenplan op te stellen. Namens een groot aantal relevante partijen, zal dit aan het nieuwe kabinet worden overhandigd. Dit plan bevat een reeks aanbevelingen voor het nieuwe kabinet om ‘Plantaardig het Nieuwe Normaal’ te maken. Te beginnen met de oproep de doelstelling van de verhouding 60:40 voor plantaardige en dierlijke eiwitten te vervroegen naar 2030 in plaats van 2050 en concrete doelstellingen te verankeren in beleid. Natascha Kooiman benadrukt: “De wens voor een gezonde en duurzame balans is ‘niets nieuws onder de zon’: Voedingscentrum geeft aan op korte termijn (2025) te streven naar een verhouding 50/50. Wat nodig is, is politici met lef die zich hard maken voor concrete doelstellingen en die opnemen in beleid rond gezondheid én duurzaam voedsel.”
De partijen aan tafel zijn niet allemaal van plan op de politiek te wachten. Aan verschillende tafels zijn concrete ambities uitgesproken waar de betrokkenen mee aan de slag gaan. Natuur & Milieu presenteerde een gedeelde ambitie met de aanwezige supermarkten. Rob van Tilburg: “Een aantal supermarkten hebben inmiddels stappen gezet richting meer plantaardige eiwitten. Dat is durf en bemoedigend. We moeten nu de handen ineenslaan, transparant zijn en de dilemma’s die we allemaal ervaren durven tonen. Die dilemma’s gaan we samen verder verkennen.” Ook de Green Deal Eiwitrijke Gewassen die vandaag wordt gesloten is een belangrijke stap vooruit. Jeroen Willemsen, van de Green Protein Alliance: “Op 15 oktober zetten veertig bedrijven, provincies en het Ministerie van LNV een volgende stap op weg naar een impactvolle nationale Green Deal Eiwitrijke gewassen. Een deal die, en nu citeer ik een boer die me dit gisteren hardop dromend meegaf, ‘de mooiigheid van bonen weer naar boven brengt’. Zonder polarisatie en met een wens voor herwaardering van de eiwitboeren van Nederland, met producenten en retailers die de komende jaren alle Nederlanders gaan verrassen met plantaardig lekkers van eigen bodem.”
Vanwege het overweldigende succes, vindt er volgend jaar een tweede editie van het Plant the Future-diner plaats, wederom in de Dutch Food Week, op 13 oktober 2022. Dit jaar was het animo zo groot dat het evenement was uitverkocht nog voor de officiële uitnodiging verzonden was. Volgend jaar krijgen betrokkenen opnieuw de mogelijkheid om tijdens het event met elkaar in gesprek te gaan over de eiwittransitie.
Stichting Transitiecoalitie Voedsel wordt mede mogelijk gemaakt met de steun van Stichting DOEN. De inzet op eiwittransitie wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Goeie Grutten.
