61 procent van de Nederlandse bevolking staat positief tegenover de overstap van aardgas naar duurzame warmte. "Benader betaalbaarheid niet alleen als een rekensom, maar bevraag bewoners ook wanneer zij iets betaalbaar vinden", zegt Herman Exalto, projectdirecteur Nationale Deelneming Warmte bij Energiebeheer Nederland (EBN). Samen met onderzoeksbureaus MSG Sustainable Strategies en Populytics deed EBN onder 14.657 Nederlanders uit 16 gemeenten onderzoek naar de betaalbaarheid van warmte.
“Betaalbaarheid van warmte komt keer op keer terug”, vertelt George Wurpel, partner bij MSG Sustainable Strategies. “Onder meer in het wetgevingstraject rondom de toekomstige Wet collectieve warmte en in participatietrajecten rond de overstap van aardgas op duurzame warmte.” Wurpel merkte dat er behoefte is aan aanvullende kennis over het perspectief van inwoners. Daarom namen hij en Shira Hollanders van Populytics het initiatief tot het onderzoek. In totaal sloten 17 gemeenten zich erbij aan. EBN, als beoogd Nationale Deelneming Warmte, stapte in het onderzoek om naast de lokale analyses en rapporten ook een landelijke analyse mogelijk te maken.
Deelnemers aan het onderzoek geven aan liever niet meer te betalen voor duurzame warmte dan voor aardgas. Toch adviseert een meerderheid (ruim 80%) de eigen gemeente toch om beleid te kiezen dat burgers méér kost, mits het helpt om CO₂ te besparen en het wonen fijner maakt. Exalto van EBN: “Betaalbare warmte draait niet alleen om geld, maar ook om comfort en vertrouwen. Een belangrijk signaal, want als we willen dat mensen meebewegen, moeten we eerst begrijpen wat zij van hun overheid verlangen”.
Wurpel adviseert gemeenten te investeren in het beantwoorden van deze vraag: “Daarmee kan je het gemeentelijk warmteprogramma uiteindelijk nog beter laten aansluiten op wat de burgers willen als het gaat om beleid rond de overstap op duurzame warmte en betaalbaarheid.” Bewoners betrekken bij de besluitvorming is ook niet vrijblijvend, maar een verplichting voor gemeenten vanuit de Omgevingswet.
Een ander inzicht uit het onderzoek is dat 80% van de bevraagden zich zorgen maakt over het klimaat. Deze burgers vinden vaker dat de overheid moet bepalen hoe een wijk overstapt op duurzame warmte als dat helpt om de totale kosten voor de samenleving laag te houden. Zij vinden het ook belangrijker dat een energiebedrijf in publieke handen is.
Verder vinden de deelnemers het belangrijk dat energiebedrijven zo weinig mogelijk winst mogen maken en transparant zijn over de opbrengsten en kosten. Deze mening wordt breed gedragen bij de bevraagde bewoners. Zij lijken dit zelfs een basisprincipe te vinden in het beleid rond de warmtetransitie.
“De lokale rapporten laten deelnemende gemeenten zien welke prioriteiten de eigen inwoners stellen rondom duurzame warmte en betaalbaarheid”, vertelt Shira Hollanders van Populytics. “Daarmee kunnen zij het eigen lokale warmtebeleid nog beter laten aansluiten op de kaders die de inwoners stellen.”
De onderzoekers adviseren gemeenten die zelf nog geen inzicht hebben in wat bewoners belangrijk vinden rond de overstap op duurzame warmte om dit vooral snel te onderzoeken. Wurpel: ”Het helpt enorm om het gesprek over betaalbare warmte beter te voeren - tijdens raadsvergaderingen, bewonersavonden, (burger-)raadplegingen en andere participatiemomenten - als je weet wat groepen burgers op dit punt drijft.
