Hoe zet je een succesvol natuurbehoudsproject op?

Succesvolle burgerinitiatieven

De onderzoekers onderzochten eerst de motivaties van burgers om bij te willen dragen aan natuurbehoud. Uit hun onderzoek bleek dat mensen niet alleen gemotiveerd zijn om zelf iets te doen, maar ook in actie komen vanwege onvrede over de rol van bedrijven en het ontbreken van effectief overheidsbeleid, bijvoorbeeld om de hoeveelheid zwerfafval te verminderen. Vervolgens onderzochten ze samen met de betrokkenen, twee succesvolle burgerinitiatieven. Een van de initaitieven die werd onderzocht is Tiny Forest, een initiatief geleid door het Instituut voor Natuureducatie (IVN) en dat richt zich op het planten van kleine bossen met diverse soorten. Tiny Forests werkt samen met scholen en gemeenten en in 2024 stond de teller van aangeplante bossen op 282. Het Tiny Forests initiatief is niet alleen succesvol in natuurbehoud, maar ook in het opbouwen van een gemeenschap en het bieden van mogelijkheden voor natuureducatie.

Daarnaast bestudeerden de onderzoekers enkele burgerinitiatieven die samen het plastic afval uit de natuur opruimen zodat dit niet in de rivieren en oceanen terecht komt. Eén initiatief is Stichting De Noordzee met hun Schone Stranden acties waarbij burgers samenwerken om plastic afval uit de natuur op te ruimen. De onderzoekers zagen dat deze organisaties publiceren van welk frisdrankmerk ze de meeste blikjes hebben gevonden. Die negatieve publiciteit oefent druk uit op bedrijven om hun beleid te veranderen en op politici om een statiegeldsysteem voor flessen in te voeren.

Grote plannen

Als organisaties of de overheid echt een transitie teweeg willen brengen met de hulp van burgers, moeten ze van tevoren heel strategisch nadenken welke activiteiten zinvol zijn. Tiny Forest en de Stichting De Noordzee konden met een duidelijk doel voor ogen hun activiteiten slim ontplooien. Op basis van deze inzichten ontwikkelden de onderzoekers een methode, een stappenplan, voor lokale initiatieven met grote plannen om een strategie te ontwikkelen. Deze methode helpt burgers om samen hun doel te verduidelijken, te bepalen welke activiteiten ze gaan ondernemen en wat de resultaten op korte en lange termijn zullen zijn. Er is ook ruimte om aannames, kansen, barrières en benodigdheden te bespreken. De methode kan burgerinitiatieven ook helpen bij het professionaliseren of het aanvragen van subsidie. Met deze methode kunnen burgers een grotere bijdrage leveren aan de ontwikkeling en bescherming van de natuur. Ze kunnen zelfs invloed hebben op het ontwikkelen van beleid met structurele verbeteringen als mogelijk gevolg. De inzichten helpen overheden en natuurorganisaties om een effectieve beleidstheorie te ontwikkelen over hoe burgers het beste te betrekken bij het natuurbeleid. En dat kan ook weer het draagvlak voor het natuurbeleid vergroten.