Bijdragen aan de klimaatdoelstellingen én kosten besparen. Dat wil de Nederlandse overheid bereiken met het eigen beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI). In 2021 en 2022 zorgde dit beleid voor een lagere uitstoot van broeikasgassen. Ook verbruikte de overheid minder grondstoffen en water. Volgens het RIVM is dit nog niet genoeg om de (klimaat)doelen door onder andere MVOI te halen. Daarvoor is het nodig minder vervuilend in te kopen en meer in te zetten op maatregelen die de levensduur van producten verlengt.
Elk jaar koopt de Nederlandse overheid voor 85 miljard euro in. Het gaat dan bijvoorbeeld om de inkoop van energie, cateringdiensten of renovatie van kantoorgebouwen. Bij het inkopen hiervan wil de overheid het klimaat en het milieu zo min mogelijk belasten. Het RIVM onderzoekt sinds 2015 elke twee jaar het effect van MVOI. Hiervoor zijn doelen bepaald, zoals minder broeikasgassen, stikstofoxiden en fijnstof uitstoten. Aanbestedingen gelden voor meer dan een jaar. Daarom is 2022 het meest recente jaar dat onderzocht kon worden.
In 2021 en 2022 zijn door MVOI minder broeikasgassen uitgestoten en zijn minder grondstoffen en water verbruikt. Maar de stijgende lijn die tussen 2015 en 2020 te zien was, vlakt af. Tegelijk laten sommige aanbesteders zien dat het wel mogelijk is om de doelen te halen én minder geld uit te geven.
MVOI is nog steeds geschikt om duurzame inkoop te stimuleren. Maar veel mogelijkheden blijven nog onbenut. Het RIVM verwacht dat MVOI het meest effect kan hebben als het gaat om automatisering, energie, grond-, weg- en waterbouw, kantoorgebouwen, kantoorfaciliteiten en transport.
Door de inkoop van groene stroom was de uitstoot in 2021 en 2022 127 gram CO2-equivalent per kilowattuur elektriciteit. Dat is veel lager dan de marktstandaard van 372 gram per kilowattuur. Toch is deze uitstoot nog te hoog om het doel van 65 gram in 2030 te halen.
Andere goede voorbeelden zijn het hergebruik van bouwmaterialen bij renovatie en de besparing op gas door beter te isoleren.
In totaal was de uitstoot door de overheid als gevolg van MVOI in 2021 en 2022 naar schatting minstens 900 miljoen kilo aan CO2-equivalent broeikasgassen lager dan wanneer zonder MVOI zou zijn ingekocht.
De besparing die de overheid in 2021 en 2022 heeft bereikt, komt niet alleen door MVOI. Andere factoren, zoals de oorlog in Oekraïne en de gasinkoop, speelden in deze periode een belangrijke rol.
Figuur 1: Koolstofintensiteit in gram CO2-equivalent per kilowattuur opgewekte elektriciteit.
