KAN reageert op Kamerbrief Klimaatadaptatie in gebouwde omgeving

In hun brief benadrukken de bewindslieden dat het belangrijk is om bij stedelijke ontwikkeling rekening te houden met veranderingen in het klimaat, zodat schade als gevolg van weersextremen wordt beperkt. “Bij de nieuwbouwopgave is het van belang om niet alleen voldoende én betaalbare woningen te bouwen, maar ook te zorgen dat deze in de toekomst veilig blijven en de kosten door weersextremen beperkt blijven. Het toevoegen van groen(gebieden) kan hierbij ook helpen. Bijvoorbeeld het planten van bomen voor meer schaduw, de aanleg van wadi’s of regentuinen voor opvang en infiltratie van regenwater.” Tegelijkertijd vinden de ministers dat een klimaatadaptieve inrichting ook veel andere baten kan hebben, zoals verbeterde leefbaarheid en toename van biodiversiteit. Vervolgtraject Maatlat In 2024 is in afstemming met medeoverheden, de bouwsector, vastgoedeigenaren, de financiële sector en inhoudelijk experts een aantal verkenningen uitgevoerd:

• Financiële verkenning maatlat klimaatadaptatie – Droge voeten, koele plekken en gezonde steden (Rebel) beschrijft de nationale kosten en baten bij toepassing van de maatlat;
• Ministerie van IenW: praktijkervaringen landelijke maatlat eindrapport (TAUW, Rebel en Bosch Slabbers) kijkt naar praktijkervaringen, en is waarschijnlijk het meest interessante rapport voor beleidsmakers én voor projectontwikkelaars;
• Verkenning borging maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving (FLO Legal, Ambient Advies) kijkt naar de mogelijkheden voor juridische borging van de maatlat onder de Omgevingswet.

De ministers zien een maatlat voor zich die eenvoudiger, concreter en doeltreffender is: “Daarom stellen we geen extra eisen aan gebouwen en passen we de maatlat aan, zodat deze zich alleen richt op gebiedsinrichting”. In lijn met de afspraken die zijn gemaakt tijdens de Woontop, worden er uniforme kaders uitgewerkt voor locaties die een opgave hebben ten aanzien van water en bodem. De uitwerking van de overige thema’s vindt plaats via andere trajecten zoals ‘Groen in en om de stad’ (GIOS) en de hitte aanpak, die gelanceerd wordt op Heat Action Day (op 2 juni a.s.). Dure eisen schrappen De nu in de maatlat opgenomen specifieke richtlijn over warmtewerende oppervlakten kwam in de financiële verkenning als onevenredig duur uit de bus en wordt daarom geschrapt. “Het is voordeliger om bij het ontwerp van gebouwen en inrichting van de buitenruimte al rekening te houden met hitte door slimme ontwerpoplossingen en toepassing van groen.” Ook wordt er aanvullend onderzoek uitgevoerd om beter inzicht te krijgen in de kosten en baten van klimaatadaptieve nieuwbouw. Duidelijke minimumeisen Gemeenten hebben aangegeven behoefte te hebben aan duidelijkheid over wat ‘klimaatadaptief’ minimaal betekent voor nieuwbouw en voor de bestaande gebouwde omgeving. Om hieraan tegemoet te komen zijn naast de hitte aanpak en de maatlat binnen het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie (DPRA) “verschillende trajecten opgestart, gericht op het concretiseren van doelen, handreikingen voor stresstesten en risicodialogen, een regionale monitor klimaatadaptatie en het verkennen van mogelijkheden voor structurele financiering.”

Reactie van Claudia Bouwens (Programmaleider KAN platform) op de Kamerbrief De drie bovengenoemde rapporten waren juni 2024 al gereed, maar door de kabinetsformatie en de daaropvolgende opstart van de nieuwe regering is de publicatie helaas met bijna een jaar uitgesteld.

Het is een goede zaak dat er al voor is gekozen om naar aanleiding van de uitkomsten de duurste maatregel voor nieuwbouw – warmtewerende oppervlakken – te schrappen uit de Maatlat. Deze maatregel kan ook worden ingevuld door meer gebruik te maken van groen en bomen in je plan, en als je hier vanaf het begin rekening mee houdt hoeft dit geen meerkosten te geven, terwijl het wél veel meerwaarde oplevert. Ook het gegeven dat de Maatlat zich gaat beperken tot gebiedsmaatregelen vind ik een goede zaak, omdat je hiermee de verantwoordelijkheid niet alleen bij ontwikkelaars legt, maar ook bij gemeenten en waterschappen zelf. Hoe zorg je ervoor dat op gebiedsniveau voldoende ruimte is gereserveerd voor infiltratie, boomwortels, groenvoorzieningen met als positief effect het verminderen van verdroging, hittestress, wateroverlast? En wat betekent dit voor het beheer? Natuurlijk kun je ook daken vergroenen, maar die maatregel is vele malen duurder dan ruimte voor groen reserveren op het maaiveld. En dat laatste is voor meer mensen toegankelijk. Download: Kamerbrief inzet op klimaatadaptatie gebouwde omgeving