Op Terschelling vindt elk jaar in september het duurzaamheidsfestival Springtij plaats; dit jaar op 20, 21 en 22 september. PONT-redacteur Tom Reijner sprak hierover met directeur Katinka Abbenbroek, over haar motivatie om iets voor anderen te betekenen, wat ze ziet gebeuren binnen de transitie en vooral het belang van modern leiderschap: “Ik ben dus zeker niet vies van technologie, maar ik geloof tegelijkertijd ook niet dat het de enige methode is.”
Het is erg warm als we elkaar spreken via Teams. op een van die zinderende nazomerdagen van de afgelopen tijd. Katinka Abbenbroek heeft het koelste plekje opgezocht van haar huis ergens in de groene omgeving van Utrecht. Aan airco doet ze niet. “Nee, vanzelfsprekend niet. Ik heb gemerkt dat je ook best met minder kan. Waarom moet in de winter de thermostaat op twintig. Allemaal gewenning en dat is helemaal niet nodig!”
De toon is, weliswaar half grappend, meteen gezet. Abbenbroek is directeur van Springtij, hét duurzaamheidsfestival van Nederland (1). Drie dagen lang komen op Terschelling experts, belangstellende, journalisten en mensen uit de duurzaamheids-en energiesector samen om te praten over duurzaamheid en verbinding. Er is ruimte voor kunst en verbeelding, voor plenaire sprekers, workshops, excursies en borrels. Ontmoetingen staan centraal. Abbenbroek zet, als ik haar spreek, de laatste puntjes op de i. “Het programma is uiteraard al helemaal rond. Maar ja, zo op het laatst moeten er nog altijd dingen worden geregeld.”
Abbenbroek is opgeleid als bioloog en werkte onder meer voor Unilever en later voor het Wereldnatuurfonds. Vijf jaar geleden werd ze aangesteld als directeur van Springtij en vijf jaar daarvoor al liet ze het corporate bedrijfsleven achter zich. “Ik kwam er langzaamaan achter dat ik daar geen zin meer in had. Ik wilde iets vinden waarbij ik voor anderen op kon komen. Iets voor zwakkeren kunnen betekenen. In dit geval was dat voor mij heel concreet de natuur en dieren.” Dat had tot gevolg dat ze met wat minder genoegen moest nemen. “Helemaal prima. Dan neem je eens de trein in plaats van de auto. Je komt altijd wel van A naar B. Vervolgens ben ik na deze mentaliteitsverandering op zoek gegaan naar een ander plekje. En dat werd, via een omweg, onder meer Springtij”.
Op het festival zijn allerlei sessies die Abbenbroek ook persoonlijk aan het hart gaan. Ze noemt een sessie “rechtspersoon voor de Waddenzee”- waarbij de integriteit van een natuurgebied voorop staat, zonder dat het altijd dienst hoeft te doen voor mensen. Daartoe is een initiatiefwet opgesteld, geeft ze aan. Met haar bedrijf het LABB Collectief is ze bezig met het onderwerp AI, duurzaamheid en leiderschap. “Je kan kunstmatige intelligentie gebruiken om de energietransitie te versnellen. En ze gelooft in precisielandbouw. Bij precisielandbouw krijgen planten met behulp van technologie, heel precies de behandeling die ze nodig hebben. “Ik ben dus zeker niet vies van technologie, maar ik geloof tegelijkertijd ook niet dat het de enige methode is. We zullen als mensen ook ons gedrag fundamenteel moeten veranderen.”
Vanuit activistische gelederen klinkt nog wel eens kritiek over de aanwezigheid van fossiele bedrijven op het festival. Abbenbroek begint er zelf over: “Ik vind dat je met iedereen moet praten. Ook met Shell, Tata Steel en andere bedrijven. Om hen richting die transitie te bewegen, voor een duurzame toekomst, ook binnen die bedrijven zelf. Maar ik vind ook, net als bijvoorbeeld Extinction Rebellion, dat we moeten stoppen met het subsidiëren van fossiele brandstoffen.”
Hoewel die subsidies nog een heikel punt zijn, ziet Abbenbroek heel duidelijke positieve signalen die de transitie verder helpen. “In de afgelopen vijf jaar heb ik de acceptatie van het probleem enorm zien toenemen. Eigenlijk is iedereen, nou ja bijna iedereen, het er wel over eens dat we “om” moeten. De klimaatdiscussie is niet meer van links, maar van iedereen.” “Inmiddels hebben we een Klimaatakkoord waar alle maatschappelijke partijen zich aan hebben gecommitteerd. En liggen er klimaatplannen van minister Rob Jetten op tafel. De energietransitie is vlot getrokken en we blijken ook nog eens, weliswaar door die vreselijke oorlog in Oekraïne, ook nog eens met minder gas toe te kunnen.”
Wat we nu nog echt nodig hebben, zegt ze, zijn dappere leiders. “Mensen die voorop lopen. En dat gaat over het eerlijke verhaal. Dat we niet moeten willen dat we meteen álles doen, maar dat we flink gaan minderen. Minder het vliegtuig pakken. Zet die grens er maar gewoon op. Want één ding weet ik heel zeker: we moeten ons gewoon aanpassen.”
Iets voor anderen betekenen, vertaalt zich ook naar haar manier van leidinggeven. Die draait om compassie, empathie en luisteren, zegt ze zelf. “Ik geloof in verbinding, reflectie en zelfonderzoek. Wie ben je, hoe sta je in het leven en hoe verhoud je je tot anderen?”
“En,” vult Abbenbroek meteen aan, “onderzoek je eigen oordelen. Houd je zelf een spiegel voor. Probeer te achterhalen waar je zelf staat ten opzichte van de organisatie en de maatschappij. Dat vind ik de verantwoordelijkheid van een leider.” Abbenbroek waarschuwt ook voor emoties. “Zorg ervoor dat je die zelf onderzoekt en zelf je emoties draagt. Leg die dus niet neer bij anderen binnen de organisatie, want zij kunnen daar niets mee. Begrijp eerst hoe je zelf op dat vlak in mekaar steekt.”
Daarmee kun je narcistisch of al te directief leiderschap ook voorkomen, zegt ze. “Als je goed voor jezelf zorgt, ben je er ook voor anderen. Je kan heel veel bereiken zonder echt boos te hoeven zijn of strenge kaders te stellen.”
Abbenbroek sluit het gesprek enthousiast af met de woorden: “Tot op Springtij!”
https://www.springtij.nu/
