Zorgen dat de Nederlandse economie circulair wordt krijgen we vooral voor elkaar met gedragsverandering. Mensen op verschillende plekken, met allemaal verschillende functies, moeten andere vragen gaan stellen en andere dingen belangrijk gaan vinden. Klaske Kruk agendeert met haar bedrijf Circularities de circulaire economie bij overheden en bedrijven en probeert zo de verschillende radertjes van de circulaire economie bij elkaar te brengen. De circulaire economie ziet Kruk alleen niet als doel op zich ‘’een leefbare omgeving is het doel en daarbij is circulaire economie een belangrijk middel.’’
Kruk wil circulariteit agenderen bij decentrale overheden en in het bedrijfsleven. ‘’Ik denk niet dat het bedrijfsleven alleen aan zet is, maar ik denk dat het om meerdere redenen voor het bedrijfsleven ongelooflijk relevant is om in de circulaire economie te investeren. Grondstoffen worden steeds duurder en geografisch worden we afhankelijk van gebieden in de wereld waar we niet per se afhankelijk van zouden willen zijn. Daarnaast blijkt dat steeds meer klanten het wel degelijk belangrijk vinden dat je meegaat in de duurzaamheidsbeweging en je dus ook links gaan laten liggen als je daar geen serieus antwoord op hebt.’’
Daarnaast komt er ook strengere regelgeving aan. Kruk: ‘’zoals bijvoorbeeld CO2 beprijzing, het recht op reparatie en de CSRD, waarbij bedrijven verplicht worden om hun milieu impact in kaart te gaan brengen en daar ook financieel op afgerekend gaan worden. Dat zijn allerlei zaken die het economisch erg lastig gaan maken als je als bedrijf nu niet je processen aanpast.’’
Volgens Kruk wordt de circulaire- of duurzaamheidstransitie veelal verkeerd benaderd. ‘’We zien dat deze transitie nog vaak als een soort energietransitie wordt benaderd, waarbij één partij windmolens en zonnepanelen kan gaan installeren. Voor de circulaire economie moeten heel veel mensen in een organisatie en in een keten anders gaan werken, als er één radertje stokt, dan loopt het hele proces spaak.’’ Zo is Circularities geboren, ‘’we zijn ons op die individuele radertjes gaan focussen en gaan nadenken, wat kunnen die allemaal doen?’’
Kruk helpt overheden en het bedrijfsleven om de circulaire economie naar de praktijk te vertalen. ‘’Met Circularities zitten we op de hoe-dan vraag, we brengen de belangrijkste professies binnen een organisatie samen en laten we ze zien welke stappen je kunt nemen, die vaak minder ingewikkeld zijn dan men in eerste instantie denkt.’’
Als het aan Kruk ligt gaat het, als we praten over de circulaire economie, te vaak over grondstof analyses, technologie en innovatie. ‘’Dat zijn dingen die vaak heel erg duur zijn, veel innovatiekracht nodig hebben, lang duren en minder impact hebben. Als je eerder in de keten ingrijpt kan er veel meer op gedrag gestuurd worden, ik vind ook dat er veel meer geld en campagnes moeten worden ingezet om dat voor elkaar te gaan krijgen.’’
Maar hoe moet die gedragsverandering vorm krijgen? ‘’Ik denk dat de meesten van ons gewoon nog niet doordrongen zijn van de urgentie van waar we nu in verkeren. Dus ik denk dat het begint met eerlijke verhalen vertellen over waar we nu staan. Daarnaast geloof ik heel erg in het peer-influence-effect; een netwerk creëren tussen mensen met vergelijkbare functies en door middel van voorbeelden laten zien welk verschil ze kunnen maken in de circulaire economie. Bijvoorbeeld tussen directeuren, marketeers, inkopers, ontwerpers of ambtenaren. Zoals Circularties laat zien op het platform ‘deverschilmakers.nl’. We laten dan vaak heel praktisch zien wat anderen in die functie anders doen, vaak zijn dit kleine dingetjes, waar direct een succesje op te behalen is.’’
Een voorbeeld daarvan is een van de programma’s die Circularities op heeft gezet voor marketeers. ‘’Marketeers zijn natuurlijk nu vooral bezig om zo snel en zoveel mogelijk spullen te verkopen, wat in grote mate bijdraagt aan de problemen waar de kranten vol van staan; te veel stikstof, te veel PFAS, microplastics in ons water, enzovoort. Een overgrote gedeelte van onze maatschappelijke problemen is te relateren aan onze overdreven consumptie en productie.’’
‘’Heel veel van die circulaire economie gaat over gedragsverandering en marketeers zijn professionele gedragsbeïnvloeding. Wij denken dat deze een belangrijke rol spelen in de circulaire economie. Wij proberen daar in te grijpen door bij- en omscholing, ook omdat steeds meer marketeers vaak ook een zinvollere invulling van hun baan zoeken.’’
Volgens Kruk zijn de circulaire doelen van de Rijksoverheid helemaal niet realistisch, ‘’maar dat betekent niet dat toen we ze stelden, ze niet realistisch hadden kunnen zijn. We hebben er gewoon veel te weinig aan gedaan en gaan ze dus niet halen.’’
Maar ook de circulaire doelen richten zich volgens Kruk te eenzijdig op de uitkomst, terwijl juist het samenbrengen van de verschillende duurzaamheidsproblemen volgens haar belangrijk is. ‘’De circulaire economie moet niet het doel zijn,’’ zegt Kruk, ‘’een leefbare omgeving is het doel en daarbij is circulaire economie een belangrijk middel. Alleen sturen op circulaire economie kan nog steeds zorgen voor een onleefbare omgeving. Ik denk dat we meer zullen hebben aan doelstellingen over lucht, water, bodemkwaliteit of biodiversiteit, als je op deze thema’s gaat sturen kom je automatisch bij circulaire strategieën terecht.’’
