Als je klimaatneutraal bent, dan draagt wat je doet niet bij aan de opwarming van de aarde. Dat betekent dat je als land, organisatie of bedrijf de broeikasgassen die je uitstoot, ook weer uit de lucht haalt. Dat noemen we ook wel 'negatieve emissies'. Op wat voor manieren kun je dat doen en welke nadelen kleven daaraan?
Steeds meer landen, bedrijven en organisaties willen vanaf een bepaalde datum, in de nabije of verdere toekomst, klimaatneutraal zijn. Dat geldt ook voor het ministerie van IenW waar het KNMI onder valt. In 2030 wil het ministerie ‘netto geen CO2 uitstoten in de bedrijfsvoering en in de uitvoering van projecten’.
CO2-neutraal is niet altijd klimaatneutraal. Want zelfs als iets CO2-neutraal is, kunnen er alsnog andere broeikasgassen en fijnstofdeeltjes vrijkomen. Voor sommige activiteiten is deze andere uitstoot te verwaarlozen, maar niet altijd. Denk bijvoorbeeld aan de nog steeds toenemende methaanuitstoot door de productie van fossiele brandstoffen, afvalverwerking, veeteelt en rijstbouw.
Bij het maken en vervoeren van producten en de opwekking van elektriciteit worden fossiele brandstoffen verbrand en wordt CO2 uitgestoten. Zolang dat nog het geval is, kun je alleen klimaatneutraal worden, als je die CO2 weer uit de lucht haalt. Dat noemen we ook wel CO2-compensatie. Dat kan op verschillende manieren. Via het versterken van natuurlijke processen of via technologie. De wereld is pas duurzaam klimaatneutraal als de hoeveelheid koolstof die we uit de grond halen er ook weer wordt teruggestopt.
Bomen zetten CO2 uit de lucht om in hout. Negatieve emissies kun je dan ook bereiken door op grote schaal bossen aan te planten. Als je dat hout later verbrandt (bijvoorbeeld om elektriciteit te produceren), moet je de CO2 die dan weer vrijkomt afvangen en onder de grond opslaan. Het is vaak moeilijk om hier harde afspraken over te maken. Een ander nadeel is dat je voor de aanleg van bossen veel ruimte nodig hebt. Bovendien vergroot klimaatverandering de kans op bosbranden en daarbij komt de CO2 weer vrij. Tenslotte kan CO2 nu alleen in lege gasvelden in de Noordzee worden opgeslagen. In Nederland vindt geen CO2-opslag in gasvelden op land plaats.
Grootschalige algenteelt in de oceaan is een ander voorbeeld van versterking van natuurlijke processen om CO2 uit de atmosfeer te verwijderen. Algen gebruiken de koolstof uit CO2 om hun skelet te bouwen. Als ze sterven, dwarrelt het skelet naar beneden en komt de koolstof in de oceaanbodem terecht. Een derde mogelijkheid is het grootschalig gebruik in de (wegen)bouw van olivijn, een mineraal dat op een natuurlijke manier met CO2 reageert.
Het is ook mogelijk actief met filters CO2 uit de lucht te halen. Op IJsland is in 2021 een fabriek geopend die op die manier direct CO2 uit de lucht haalt en ondergronds omzet in gesteente. De energie die daarvoor nodig is wordt duurzaam opgewekt uit aardwarmte. De techniek is veelbelovend, maar het vraagt 10 miljoen van dergelijke fabrieken om de huidige, wereldwijde uitstoot uit de lucht te halen. Ook vraagt dat veel energie die duurzaam opgewekt moet worden. En er is veel ruimte nodig om de CO2 als gesteente op te slaan.
Negatieve emissies zijn noodzakelijk om de gestelde doelen van het klimaatakkoord van Parijs te kunnen halen. Maar het is nog niet duidelijk hoe deze negatieve emissies gehaald kunnen worden. Daarom kijken wetenschappers naar andere manieren de opwarming tegen te gaan. Bijvoorbeeld door op grote te schaal te zorgen dat minder zonlicht het aardoppervlak bereikt. Meer daarover in een volgend klimaatbericht over klimaatmodificatie.
KNMI-klimaatbericht door Michiel van Weele
