Leveringszekerheid in een CO₂-vrij energiesysteem 2050

Om de betrouwbaarheid van de energievoorziening te behouden, is een systeem nodig dat meebeweegt met schommelingen in vraag en aanbod. Dat vraagt om nieuwe vormen van flexibiliteit én om infrastructuur die daarop is toegerust. Waterstof fungeert hierin als verbindende energiedrager. Gasunie wacht daarbij niet af, maar bouwt aan robuuste waterstofinfrastructuur. Als beheerder van de gasinfrastructuur in Nederland en met een groeiende rol op zee neemt Gasunie maatregelen om de stabiliteit van het energiesysteem ook richting 2050 te waarborgen.

De stabiliteit van het energiesysteem vereist een nieuwe balans tussen opwekking en verbruik. Waterstof speelt hierin een sleutelrol: als energiedrager, opslagmiddel en als schakel tussen opwekking en gebruik. Net als methaan is waterstof geschikt voor grootschalige opslag voor langere tijd, denk aan weken of seizoenen en kan het getransporteerd worden via leidingen. Tijdens perioden van weinig hernieuwbare productie, zoals de ‘kalte Dunkelflaute’, maakt waterstof het mogelijk om de vraag te dekken en zorg te dragen voor een betrouwbaar en efficient energiesysteem. Ook wanneer er juist een overschot aan duurzame elektriciteit is, zoals bij piekproductie van windparken op de Noordzee, biedt waterstof uitkomst. Via elektrolyse kan deze elektriciteit worden omgezet in groene waterstof, die kan worden opgeslagen en op een later moment worden ingezet. Zo wordt verspilling voorkomen en vergroot het de flexibiliteit van het systeem. Windparkoperators kunnen hun overtollige energie benutten om waterstof te produceren en via pijpleidingen naar land te transporteren. Zo ontstaat een aanvullend verdienmodel voor de ontwikkelaars van windparken. Offshore waterstofproductie voorkomt daarbij onnodige netverzwaring van het elektricteitsnet, maakt het energiesysteem minder afhankelijk van directe levering en draagt bij aan een oplossing voor netcongestie. Volgens Frontier Economics levert dit tot aan 2050 jaarlijks 5 tot 11 miljard euro aan besparingen op in systeemkosten.

Waterstof speelt niet alleen een rol in het opvangen van fluctuaties, maar kan ook direct worden ingezet als brandstof. Conventionele methaan-aangedreven energiecentrales zorgen in het huidige energiesysteem voor flexibiliteit en betrouwbaarheid. Dit is ook in het toekomstig energiesysteem belangrijk. Door bestaande energie-infrastructuur te hergebruiken en in te zetten voor het toekomstig energiesysteem blijven de maatschappelijke kosten zo laag mogelijk. Zo blijft het systeem betrouwbaar, ook wanneer het aanbod van zon en wind tijdelijk wegvalt. Waterstof draagt dan bij aan leveringszekerheid én helpt om systeemkosten beheersbaar te houden. Ook in de mobiliteitssector krijgt waterstof een steeds belangrijkere rol. In het Klimaatpakket dat het kabinet presenteerde bij de Voorjaarsnota 2025, is besloten om de verplichte inzet van hernieuwbare waterstof deels te verschuiven van de industrie naar transportbrandstoffen. Dit betekent dat bij de productie van brandstoffen, waar nu grijze waterstof voor benodigd is, de inzet van groene waterstof wordt verplicht. Deze keuze maakt de opschaling realistischer, omdat de kosten in de mobiliteit beter kunnen worden doorberekend. Met name in de scheepvaart en raffinage biedt dit concrete kansen. Zo wordt waterstof niet alleen een buffer voor het energiesysteem, maar draagt het ook bij aan de vergroening van onze brandstoffen. Voorwaarde is wel dat de infrastructuur hierop is toegerust. Gasunie en Hynetwork (100% dochteronderneming van Gasunie) ontwikkelen deze infrastructuur op land en op zee, in opdracht van de Nederlandse staat.

Nederland heeft een robuust en efficient energiesysteem met verschillende energiestromen wat sinds de 60er jaren in hoeveelheid en verscheidenheid is toegenomen. Door de toename van duurzame energie wordt het steeds belangrijker en tegelijktijd complexer om vraag en aanbod van energie op elkaar afstemmen. Deze complexiteit zorgt ervoor dat een van de belangrijkste uitgangspunten van het Nederlandse energiesysteem, betrouwbaarheid onder druk komt te staan. In het energiesysteem van morgen wordt er gebruik gemaakt van bewezen technologiën, technieken, materialen, aangevuld met de laatste onderzoeken en inzichten. Elektrolyse is al ruim een eeuw oud en wordt reeds op grote schaal met verschillende toepassingen ingezet. Gasunie onderzoekt samen met TenneT of deze bestaande technologie ingezet kan worden door elektronen om te zetten in waterstof en via bestaande hergebruikte offshore leidingen kan worden getransporteerd naar het Waterstofnetwerk Nederland. Door bestaande infrastructuur te hergebruiken, kunnen projecten sneller en goedkoper worden uitgevoerd dan bij nieuwbouw. Nederland heeft ambitieuze klimaatdoelstellingen waarbij het van belang is dat industrieën, duurzame projectontwikkelaars en afnemers (de keten) het vertrouwen en zekerheid hebben in de realisatie van de benodigde infrastructuur. Dit is een randvoorwaarde voor de keten om weloverwogen lange termijn investeringen te doen. Gezien de complexiteit van de benodigde infrastructuur is het van belang dat netwerkbedrijven vandaag beginnen met het netwerk voor het energiesyteem van morgen.