De nieuwe EU-wet voor kritieke grondstoffen is door de EU officieel aangenomen. Dat betekent dat deze verordening als wetgeving van kracht wordt. Het is een ambitieuze wet, die impact heeft op recycling van grondstoffen, vergunningsprocedures voor strategische projecten en mijnbouw.
De Europese lidstaten in de Raad van de EU en het Europees Parlement hebben de nieuwe Europese verordening inzake kritieke grondstoffen (CRMA) formeel ondertekend en daarmee is deze nu van kracht. Kritieke grondstoffen zijn essentiële bouwstenen voor technologieën die bijdragen aan de groene en digitale transitie. Het betreft bijvoorbeeld onderdelen van chips, maar ook digitale toepassingen in het leger en de gezondheidszorg. De EU wil meer strategische autonomie en economische weerbaarheid creëren door dit soort grondstoffen zelf te mijnen. In het voorlopige akkoord voegen de lidstaten en het Europees Parlement extra maatregelen toe om de strategische autonomie zo goed als mogelijk te waarborgen.
De twee Europese wetgevers kwamen in november 2023 al tot een voorlopig akkoord over de CRMA, waaraan het Parlement op 12 december 2023 formeel groen licht gaf. Nu de Raad dat op 15 maart 2024 ook heeft gedaan, wordt de CRMA bekendgemaakt in het Publicatieblad van de EU. Twintig dagen later treedt de verordening in werking.
Op 16 maart 2023 presenteerde de Europese Commissie de nieuwe CRMA, om in 2030 zeker 10% van de winning, 40% van de verwerking en 15% van de recycling van kritieke grondstoffen in de EU te laten plaatsvinden. Bovendien mag de EU in 2030 voor niet meer dan 65% van de invoer van strategische grondstoffen afhankelijk zijn van één enkel derde land. De lidstaten en het Parlement hebben de benchmark voor recycling verhoogd naar minstens 25% van het jaarlijkse verbruik van grondstoffen in de EU. De terugwinning van grondstoffen in afval wordt daarmee fors verhoogd.
Daarnaast moeten grote ondernemingen met tekorten aan strategische grondstoffen in strategische technologieën (zoals waterstofproducten, chipproducenten of producenten van hernieuwbare energie) regelmatig een risicobeoordeling van hun toeleveringsketen maken. Daarin moeten zij in kaart brengen waar de materialen vandaan komen, wat de invloed kan zijn op de levering en wat de kwetsbaarheiden voor voorzieningsverstoringen zijn. Voor de Nederlandse (regionale) maakindustrie, die voorop loopt in de productie van strategische technologieën, heeft dit een grote impact.
Verder verduidelijkt de CRMA de vergunningsprocedure voor strategische projecten: projecten die innovatieve grondstoffen produceren ter vervanging van strategische grondstoffen. Lidstaten kunnen bezwaar maken tegen een gepland project op hun grondgebied. Het vergunningsproces mag niet langer duren dan 27 maanden voor winningsprojecten en 15 maanden voor verwerkings- en recyclingprojecten. Daarbij wijzen lidstaten een of meer contactpunten aan, zowel op het gewenste niveau (lokaal, regionaal of nationaal) als in verschillende stadia van de waardeketen (winning, verwerking en recycling). Contactpunten helpen de initiatiefnemers met de vergunningsprocedure.
Decentrale overheden – met name provincies – zijn nauw betrokken bij de uitvoering van beleid rondom circulaire economie en vergunningverlening voor circulaire projecten. Nieuwe maatregelen rondom vergunningverlening, hebben impact op de bevoegdheden en processen van medeoverheden. Bovendien zullen de wettelijke bepalingen voor lidstaten invloed hebben op de circulaire programma’s van decentrale overheden. Naast vergunningen, heeft de CRMA invloed op de mijnbouwmogelijkheden in regio’s, inclusief de gevolgen hiervan.
De CRMA is onderdeel van het Green Deal Industrial Plan (GDIP), gepresenteerd op 1 februari 2023, waar ook de voorgestelde wet klimaatneutrale industrie en de herziening van de elektriciteitsmarkt onder vallen. Dit nieuwe Green Deal-plan voor de industrie dient enerzijds om de duurzame transitie te versnellen en wordt anderzijds gezien als reactie op de omvangrijke Amerikaanse en Chinese plannen om de eigen industrie en de productie van groene technologieën op te schalen.
