Met de Wet stikstofreductie en natuurverbetering heeft het vorige kabinet een basis gelegd voor de structurele stikstofaanpak. Deze wet schrijft voor dat de minister voor Natuur en Stikstof een programma vaststelt om de doelen voor stikstofreductie te bereiken en de natuur te verbeteren. Het ontwerp van dit programma, het Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering, ligt vanaf vandaag ter inzage. Reageren kan tussen 25 mei en 5 juli 2022 via rvo.nl.
In het programma nemen Rijk en provincies elk vanuit hun eigen verantwoordelijkheid maatregelen om de natuur te versterken en de stikstofdepositie te verminderen. Dit gebeurt enerzijds met landelijke bronmaatregelen die de stikstofuitstoot bij de bron verminderen, zoals subsidieregelingen voor verduurzaming. Anderzijds gebeurt dit met maatregelen om de natuur in en rondom stikstofgevoelige natuurgebieden te herstellen. Het Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering zorgt voor de uitvoering, monitoring en eventuele bijsturing van deze maatregelen. Met het programma ligt er een stevige basis van de structurele stikstofaanpak en wordt invulling gegeven aan de plannen van het vorige kabinet, waarvoor 7 miljard euro beschikbaar is.
Om de doelen voor stikstofreductie en natuurverbetering te halen, is een groot deel van de maatregelen al in ontwikkeling of in uitvoering. Naast landelijke maatregelen wordt ook per gebied gekeken wat nodig is om de natuur te herstellen. De sociaaleconomische context, de stikstofneerslag en de staat van de natuur verschillen immers per gebied. Er is maatwerk nodig per gebied. Alle sectoren – industrie, landbouw, verkeer, zee- en luchtvaart – leveren een bijdrage en nemen maatregelen om de stikstofuitstoot te verlagen. Provincies werken in een gebiedsgerichte aanpak samen met gemeenten, waterschappen, ondernemers en terreinbeheerders. Uiteindelijk stellen de provincies per gebied een gebiedsplan op, deze zijn in juli 2023 gereed.
Deze eerste editie van het programma is opgesteld op basis van plannen van het vorige kabinet. De aangepaste doelstellingen uit het coalitieakkoord en het transitiefonds voor het versnellen en verbreden van de stikstofaanpak zijn nog niet opgenomen. Vanaf medio 2023 wordt het programma geactualiseerd op basis van de dan beschikbare gebiedsplannen, monitoringgegevens en de verdere uitwerking van het coalitieakkoord.
Volgens de wet moet het programma een beschrijving bieden van de staat van de natuur in stikstofgevoelige gebieden en rekening houden met de sociaaleconomische effecten van maatregelen. De publicaties hiervoor zijn als bijlagen opgenomen.
Om de verwachte effecten van de vastgestelde maatregelen op natuur in beeld te brengen worden natuurdoelanalyses opgesteld. Een natuurdoelanalyse laat twee dingen zien: wat de toestand is van de natuur in het gebied en of er nog meer moet gebeuren om de natuur voldoende gezond te maken. De huidige analyses van de Natura 2000-gebieden dateren uit 2017. Het is daarom nodig actuele analyses te maken waar ook de meest recente kennis over stikstof en natuur bij betrokken wordt. Deze analyses zijn uiterlijk in het voorjaar van 2023 gereed.
Om aanvullend alvast een actuele inschatting te hebben over de relatie tussen stikstofneerslag en stikstofgevoelige natuur is als bijlage van het programma een zogenaamde quick scan gepubliceerd.
Uit deze analyse volgt een lijst met habitats (leefgebieden van dieren of planten) waarvoor het realiseren van een sterke, gezonde natuur buiten bereik dreigt te raken door te veel stikstof. De inzichten uit de quick scan geven een indicatie in welke gebieden depositiereductie het meest noodzakelijk is. De uitgebreide natuurdoelanalyse is nodig om na te gaan of en in welke richting maatregelen nodig zijn om de natuur voldoende gezond te maken.
Als onderdeel van het programma Stikstofreductie en Natuurverbetering heeft Wageningen University & Research op verzoek van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit onderzoek gedaan naar de sociaaleconomische effecten, haalbaarheid en betaalbaarheid van de maatregelen binnen het programma. Het onderzoek gaat over de sociaaleconomische effecten op nationaal niveau waarbij de brede welvaartsthema’s zoals arbeid en vrije tijd, en materiële welvaart op hoofdlijnen zijn geanalyseerd. Uit het onderzoek blijkt dat er positieve effecten zijn op beleving van de woon- en leefomgeving in Nederland, doordat de overlast van luchtvervuiling, geur en geluid beperkt worden, maar dat de landbouwketen economisch negatief geraakt wordt. Dat bevestigt dat er tegelijkertijd gewerkt moet worden aan een perspectief voor de landbouw. De inzichten en aanbevelingen uit de studie worden betrokken bij de verdere implementatie van de maatregelen en de uitwerking van de maatregelen vanuit het coalitieakkoord.
Het ontwerpprogramma Stikstofreductie en Natuurverbetering ligt van 25 mei tot 5 juli 2022 ter inzage. Tijdens deze periode kan iedereen reageren op de inhoud van het programma via rvo.nl. Naar verwachting wordt het definitieve programma najaar 2022 vastgesteld.
Ontwerpprogramma Stikstofreductie en Natuurverbetering
Vragen en antwoorden Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering
