Plantaardig het nieuwe normaal: In gesprek met Volkert Engelsman

True cost, true price en de eiwittransitie

”True cost true price betekent dat je in de markt zorgvuldig rekent. De schade aan mens en milieu wordt voor de meeste producten niet doorberekend. Veel van die kosten worden geëxternaliseerd, afgewenteld op toekomstige generaties of in het beste geval de belastingbetaler. In het nieuwe normaal met een écht vrije markt reken je die kosten netjes mee”.

Dit heeft een direct verband met de eiwittransitie. “Het thema dierlijke of plantaardige eiwitten is een van de grootste wielen waar je aan kan draaien als het gaat om de landbouwtransitie. Circa twee derde van het wereldwijde landbouwareaal wordt gebruikt voor veevoer. Die monoculturen gaan gepaard met maatschappelijke kosten gerelateerd aan regenwoudkap, bodemverarming, verlies aan waterbergend vermogen van de grond, biodiversiteitsverlies en uitstoot van broeikasgas. Deze kosten worden nog niet in de prijs van dierlijke producten verwerkt. Alleen al de productie en toepassing van kunstmest is verantwoordelijk voor 50% van alle landbouw gerelateerde broeikasemissies”. Volgens Volkert is er niks mis met een stukje vlees, zolang de productie ervan een integraal bestanddeel is van een regeneratieve en gesloten landbouwkringloop. Een ander probleem van vleesconsumptie is dat er disproportioneel veel plantaardige eiwiteenheden nodig zijn om slechts één dierlijke eiwiteenheid te produceren. Als we de wereld willen blijven voeden, met behoud van onze natuurlijke hulpbronnen, dan is het veel kostenefficiënter om over te schakelen op plantaardig eiwit. Uiteindelijk versterken eerlijke prijs en de eiwittransitie elkaar. “Werkelijke prijzen rekenen voor eiwitten, leidt automatisch tot een eiwittransitie. Dierlijke producten worden duurder wanneer externe kosten worden meegenomen in de prijs”.

Invloed van de private, publieke en financiële sector

Volgens Volkert zijn er drie belangrijke spelers die invloed hebben op de eiwittransitie: de private, publieke en financiële sector. “De private sector kan prototypes leveren voor het nieuwe normaal. Neem bijvoorbeeld de initiatieven die inspelen op de exploderende markt voor vleesvervangers. Of de eerlijke prijs campagnes van de Duitse supermarktketen REWE. Naast het prijskaartje van voedingsmiddelen wordt de maatschappelijke prijs weergegeven. Inclusief uitleg waarom die voor vlees en zuivel veel hoger ligt. Een ander voorbeeld is onze eigen true cost campagne ‘bio is niet te duur, gangbaar is te goedkoop’. De publieke sector kan met wetgeving en financiële prikkels bijdragen aan een gelijkwaardiger speelveld waarin de vervuiler niet langer wegkomt met een concurrentievoordeel. De Green Deal en Farm to Fork strategie bevatten goede aanknopingspunten waarbij je een nieuwe taxonomie ziet ontstaan. Een andere positieve ontwikkeling is de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive die ondernemingen vanaf 1 januari 2023 verplicht om hun impact op mens en milieu transparant te maken”. Verandering begint met nieuwe initiatieven, kraamkamers, prototypes in de private sector. De publieke sector is nodig om deze bij voldoende draagvlak op te schalen. “Het helpt natuurlijk om politici een beetje uit hun winterslaap wakker te schudden. Het probleem is alleen dat die hun oren vaak nog te veel laten hangen naar de oren van de partijen met geïnvesteerde belangen, zoals de veevoer-, kunstmest- en agrochemie clubs, agrarische banken, zuivelcoöperaties, en big farma. Een interessante beweging zie je ook in de financiële sector waar klimaat- en biodiversiteitsrisico’s steeds meer in de investeringsrisico analyses meegenomen worden”.

Rol van voedselaanbieders

We vragen Volkert naar de rol van de voedselaanbieder in dit geheel. “De grootste uitdaging voor voedselaanbieders is om transparant te worden over de maatschappelijke effecten op people en planet. Velen van hen hebben nog financieel belang bij het in stand houden van het oude normaal. 80% van de supermarktaanbiedingen valt voorlopig nog buiten de Schijf van Vijf. Uiteindelijk maakt ieder bedrijf een positioneringskeuze: wil je bij de trendsetters of bij de volgers horen? Voor iedere positie is een business case te maken. Diegene die pas in beweging komen op het moment dat de overheid een gelijk speelveld heeft gereguleerd, positioneert zich als een achterblijver. Commercieel is het aantrekkelijk om je te positioneren als koploper. Maar uiteindelijk hebben we natuurlijk iedereen nodig, zowel de koplopers als de opschalers. Co-creatie is belangrijk”.

Vervolgstappen

Wat duidelijk mag zijn is dat Eosta trouw blijft aan transparantie. Het bedrijf hanteert een transitie model dat bestaat uit vier onderdelen: Het Meten, Managen, verMarkten en Monetariseren van de impact van alle productketens aan de hand van de Nature & More duurzaamheidsbloem. Eosta wil een bijdrage leveren aan de eerdergenoemde prototypes die laten zien hoe het nieuwe normaal in de nieuwe economie eruit kan zien. “”Automatisch is daar geen plek meer voor de intensieve veehouderij. Als je eerlijk en netjes rekent, kom je daar vanzelf op uit”.

Wat betreft de volgende stappen van Transitiecoalitie Voedsel ziet Volkert het tienpuntenplan ‘Plantaardig het Nieuwe Normaal’ als een mooie navigatie. “Je zou het tienpuntenplan verder kunnen uitwerken voor zowel de private als publieke en financiële sector. In ieder sector heb je koplopers met wie uitstekend te co-creëren is op weg naar het Nieuwe Normaal”.