In het geval van een schok zijn sommige systemen voor de brede welvaart als geheel of voor bepaalde SDG’s van kritiek belang. Kritieke systemen zijn systemen die niet mogen uitvallen of die een maatschappelijke functie hebben die te belangrijk is om te mogen falen. De slagkracht van de overheid is vooral belangrijk wanneer een schok grote delen van de bevolking treft.
De energievoorziening is steeds sterker afhankelijk van de invoer van energiebronnen, ook al neemt het aandeel van hernieuwbare energie in het energieverbruik trendmatig toe.
Banken, watervoorziening en zorg hebben een essentiële maatschappelijke functie en staan onder druk. Nederland staat 18e op de EU-ranglijst van de Common Equity Tier 1 ratio, een indicator die aangeeft of banken voldoende schokbestendig zijn. De onttrekking van zoet water zet steeds meer druk op hernieuwbare zoetwaterbronnen (waterstress). De zorg kampt met een tekort aan personeel: de vacaturegraad is relatief hoog en neemt trendmatig toe.
Het vertrouwen in instituties is relatief hoog en stabiel.
De effectiviteit van overheidsbestuur en de rechtsorde dalen trendmatig. Dat wijst op een afname van de slagkracht van de overheid.
Systemen die niet mogen uitvallen zijn de energievoorziening en de IT-infrastructuur. Hier zijn geen opvallende veranderingen in de indicatoren te zien met uitzondering van de trendmatige toename van de afhankelijkheid van de invoer van energiebronnen. Deze kwetsbaarheid wordt deels gecompenseerd door de trendmatige toename van het aandeel van hernieuwbare energie in het eindverbruik van energie. Voor de indicatoren over stroomstoringen en ICT-veiligheidsincidenten geldt dat ze niet internationaal kunnen worden vergeleken.
Banken, instituties, verkeer en vervoer, watervoorziening, en zorg zijn systemen die een maatschappelijke functie hebben die te belangrijk is om te mogen falen. Het vertrouwen in instituties is relatief hoog en stabiel. Andere indicatoren laten daarentegen een minder rooskleurig beeld zien. De vacaturegraad in de gezondheids- en welzijnszorg is hoog in vergelijking met andere EU-landen (24e van 25 in 2022) en neemt trendmatig toe. Dit wijst op een schaarste aan zorgpersoneel. Ook het niveau van waterstress (de verhouding tussen totale onttrekking van zoetwater en de totale hernieuwbare zoetwaterbronnen, rekening houdend met de waterbehoefte vanuit het milieu) neemt trendmatig toe. Nederland staat 18e op de EU-ranglijst van de Common Equity Tier 1 ratio, een indicator die aangeeft of banken voldoende bestand zijn tegen een langdurige periode van lage groei, hoge rentetarieven en hoge inflatie.
De schuld van de overheid neemt trendmatig af en bedroeg in 2023 46,5 procent van het bbp. De effectiviteit van overheidsbestuur en de rechtsorde zijn beide relatief hoog. Ze dalen echter trendmatig. Daarmee is de slagkracht van de overheid afgenomen.
