Volgens een nieuw IEA-rapport zullen investeringen in technologieën voor schone energie aanzienlijk meer zijn dan investeringen in fossiele brandstoffen. Dit onderzoek laat zien dat er een toenemende focus van investeerders is op alternatieve manieren van energieopwekking. “Jan Vos, voorzitter NWEA: In Nederland wordt dit jaar 50% van onze elektriciteit door de leden van Holland Solar en NWEA geproduceerd. We zitten dichtbij een omslagpunt, nu moeten we doorzetten.”
Naar verwachting zal er in 2023 wereldwijd zo’n 2,8 biljoen dollar worden geïnvesteerd in energie. Waarvan meer dan 1,7 biljoen dollar naar schone technologieën zal gaan – waaronder hernieuwbare energiebronnen, elektrische voertuigen, kernenergie, elektriciteitsnetwerken, opslag, emissiearme brandstoffen, efficiëntieverbeteringen en warmtepompen – volgens het nieuwste World Energy Investment-rapport van het IEA. Het resterende bedrag, dat iets meer dan 1 biljoen dollar bedraagt, gaat naar kolen, gas en olie.
De jaarlijkse investeringen in schone energie zullen tussen 2021 en 2023 naar verwachting met 24% stijgen, vergeleken met een stijging van 15% in investeringen in fossiele brandstoffen in dezelfde periode. Meer dan 90% van deze toename is afkomstig van geavanceerde economieën en China. Dit vormt volgens IEA een serieus risico voor nieuwe scheidslijnen in de wereldwijde energiemarkt als de overgang naar schone energie in andere landen niet op gang komt.
“Schone energie beweegt snel – sneller dan veel mensen beseffen. Dit is duidelijk te zien aan de investeringstrends, waar schone technologieën steeds minder gebruik maken van fossiele brandstoffen”, aldus Fatih Birol, uitvoerend directeur van het IEA. “Voor elke dollar die in fossiele brandstoffen wordt geïnvesteerd, gaat er nu ongeveer 1,7 dollar naar schone energie. Vijf jaar geleden was deze verhouding één op één.”
Aangevoerd door zonne-energie, wordt verwacht dat emissiearme elektriciteitstechnologieën goed zijn voor bijna 90% van de investeringen in energieopwekking. Consumenten investeren ook in meergeëlektrificeerde eindgebruiken. De wereldwijde verkoop van warmtepompen kent sinds 2021 een jaarlijkse groei met dubbele cijfers. De verkoop van elektrische voertuigen zal dit jaar naar verwachting met een derde stijgen, na al sterk te zijn gestegen in 2022.
Investeringen in schone energie zijn de afgelopen gestimuleerd door verschillende factoren, waaronder perioden van sterke economische groei en volatiele prijzen voor fossiele brandstoffen die aanleiding gaven tot bezorgdheid over de energiezekerheid, vooral na de Russische invasie van Oekraïne. Verbeterde beleidsondersteuning door middel van belangrijke acties, zoals de Amerikaanse InflationReduction Act en initiatieven in Europa, Japan, China en elders hebben ook een rol gespeeld.
De uitgaven voor olie en gas zullen in 2023 naar verwachting met 7% stijgen en daarmee weer op het niveau van 2019 komen. De enkele oliemaatschappijen die meer investeren dan voor de Covid-19-pandemie zijn vooral grote nationale oliemaatschappijen in het Midden-Oosten. Veel producenten van fossiele brandstoffen hebben vorig jaar recordwinsten gemaakt dankzij hogere brandstofprijzen, maar het grootste deel van deze cashflow is besteed aan dividend, terugkoop van eigen aandelen en aflossing van schulden – in plaats van terug te gaan naar de traditionele levering.
Toch betekent het verwachte herstel van investeringen in fossiele brandstoffen dat deze in 2023 zullen stijgen tot meer dan het dubbele van de niveaus die in 2030 nodig zijn in het IEA’s Net Zero Emissions by 2050-scenario. De wereldwijde vraag naar steenkool bereikte in 2022 een recordhoogte en de investeringen in steenkool liggen op koers om dit jaar bijna zes keer de niveaus te bereiken die in 2030 worden voorzien in het Net Zero Scenario.
De kapitaaluitgaven van de olie- en gasindustrie aan emissiearme alternatieven zoals schone elektriciteit, schone brandstoffen en koolstof afvang technologieën bedroegen minder dan 5% van de upstream-uitgaven in 2022. Dat niveau was weinig veranderd ten opzichte van vorig jaar, hoewel het aandeel hoger is voor enkele van de grotere Europese bedrijven.
De grootste tekorten aan investeringen in schone energie doen zich voor in opkomende en zich ontwikkelende economieën. Er zijn enkele lichtpuntjes, zoals dynamische investeringen in zonne-energie in India en investeringen in hernieuwbare energie in Brazilië en delen van het Midden-Oosten. In veel landen worden investeringen echter afgeremd door factoren als hogere rentetarieven, onduidelijke beleidskaders en marktontwerpen, een zwakke netinfrastructuur, financieel onder druk staande nutsbedrijven en hoge kapitaalkosten. Er moet nog veel meer worden gedaan door de internationale gemeenschap, vooral om investeringen in economieën met lagere inkomens te stimuleren, waar de particuliere sector aarzelt om te ondernemen.
Om dit aan te pakken, zullen het IEA en de IFC op 22 juni een nieuw speciaal rapport uitbrengen over Scaling Up Private Finance for Clean Energy in Emerging and Developing Economies.
