Als Europese landen alleen vertrouwen op technologische vooruitgang, kunnen we de opwarming van de aarde niet beperken tot 1,5 graad. Ook huishoudens moeten hun levensstijl veranderen. Deze 'inconvenient truth' is het resultaat van de berekeningen van industrieel ecoloog Stephanie Cap. ‘Het is geen populaire boodschap, maar het laat wel zien dat individuele acties ertoe doen.’
Het is een geruststellende gedachte: windmolens, zonnepanelen, batterijen en groene waterstof die ons behoeden ons voor klimaatverandering. Maar helaas. Hoe belangrijk al die nieuwe technologieën ook zijn, de berekeningen van ecoloog Stephanie Cap tonen aan dat we het daarmee alleen niet gaan redden.
'Met alleen technologie haalt geen enkel EU-lid tegen 2050 de doelen'
Cap is de eerste die berekent hoe ver alleen technologie ons brengt in de strijd tegen klimaatverandering zonder verandering in levensstijl. Ze richtte haar onderzoek op Europa, met als basis een van de meer optimistische scenario's van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties.
Uit de gegevens blijkt dat in 2030 slechts drie EU-landen op schema liggen om de doelstelling van 1,5 graad te halen als ze alleen op technologie vertrouwen. Die 1,5 graden is een drempel waarbinnen klimaatverandering schadelijk, maar nog beheersbaar is. Als we alleen op technologie vertrouwen, is geen van de 27 EU-lidstaten tegen 2050 in staat om de uitstoot van broeikasgassen te beperken volgens de 1,5-gradendoelstelling.
Cap berekende dat als we onze levensstijl niet aanpassen, er in 2050 zelfs een jaarlijkse overschrijding zal zijn van 3,1 ton CO2-equivalent voor elke EU-burger. Dat is ongeveer een derde van de gemiddelde voetafdruk van een Nederlander in 2022, die 9,6 ton CO2 bedroeg.
De promovenda Industriële Ecologie realiseert zich dat haar onderzoek ‘geen populaire boodschap brengt’. Toch is het volgens haar ontzettend belangrijk dat beleidsmakers weten dat de uitstoot van de industrie niet het enige is dat telt. ’Het is belangrijk om huishoudens aan te moedigen om ook hun uitstoot te verminderen’, zegt ze, verwijzend naar wetten of stimuleringsmaatregelen.
Aan de andere kant maakt haar onderzoek duidelijk dat individuele acties wel degelijk een verschil maken. Sterker nog: zonder de bijdragen van huishoudens kunnen we onze klimaatdoelen niet bereiken. Dat is een belangrijk inzicht voor mensen die ontmoedigd zijn door het idee dat alleen structurele verandering van belang is. ‘We hebben beide echt nodig’, zegt ze. ‘Alleen het een of het ander zal niet genoeg zijn.’
'We hebben zowel technologie als individuele aanpassingen nodig'
Voorlopig heeft Cap alleen berekend wat het voor onze gemeenschappelijke voetafdruk betekent als we onze levensstijl niet veranderen. Als volgende stap onderzoekt ze nu de mogelijkheden van die levensstijlveranderingen. Dat geeft inzicht in welke individuele acties er het meest toe doen.
Cap beseft dat haar berekening slechts een momentopname is van de weg naar een koolstofarme economie. Technologie blijft verbeteren en sommige veranderingen in levensstijl kunnen sneller of langzamer gaan dan voorspeld. ‘Maar de onderliggende boodschap blijft hetzelfde.’
‘Onze koolstofuitstoot in 2015, het jaar waarin het Klimaatakkoord van Parijs werd gesloten, is vergelijkbaar met wat het in de komende decennia zal zijn’, zegt ze. Cap verwijst naar de uitstoot van onder andere verwarming, transport en voeding. ‘Deze dingen aanpakken, blijft een essentieel onderdeel om verdere klimaatverandering te beperken.’
