Iedere bouwplaats moet in 2030 emissieloos zijn. Dé randvoorwaarde om dit te realiseren is dat voldoende vermogen op de bouwplaats beschikbaar is om emissieloos te werken: Laadinfrastructuur. En dat is een opgave, want het tijdig realiseren van deze netaansluiting op de bouw is vaak niet haalbaar, niet efficiënt of soms gewoonweg onmogelijk door netcongestie. Hoe organiseer je dan toch dit vermogen (letterlijk) als overheid en markt, nu en in de toekomst? TwynstraGudde helpt de overheid en de bouwsector deze transitie mogelijk te maken in de praktijk!
Over de afgelopen twee jaar is, onder andere met hulp van TwynstraGudde, de Routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen ontwikkeld. Overheden, bedrijven en kennisinstellingen geven daarmee gezamenlijk invulling aan deze ambitie met een duidelijk ingroeipad. Noodzakelijk, want met deze Routekaart is er perspectief na de bouwvrijstelling.
Uitgangspunt is dat de stappen in de routekaart realistisch en haalbaar zijn. Zo moet er bijvoorbeeld voldoende (betaalbaar) emissieloos materieel beschikbaar zijn. Een van de belangrijkste randvoorwaarden voor deze transitie is het voldoende beschikbaar hebben van energie op of nabij de bouwplaats. Hiermee kan elektrisch materieel (of materieel met een andere duurzame energiedrager zoals waterstof) van energie worden voorzien.
En dat is een opgave, want het tijdig realiseren van een netaansluiting op de bouw is vaak niet haalbaar. Of soms zelfs onmogelijk door netcongestie. Daarnaast is de bouwplaats niet altijd op één plek gesitueerd. Denk bijvoorbeeld aan de vernieuwing van asfalt over een traject van 10km of een dijkversterking project over 20km lengte. Welke mogelijkheden zijn er dan en wat is de meeste efficiënte oplossing?
Belangrijk in deze afweging van het realiseren van laadinfrastructuur is het in beeld brengen van de laadbehoefte binnen het gestelde gebied. Voor elke bouwlocatie, en dus elk werk, project of bundeling van projecten in een raamcontract vanuit een overheid, kan het antwoord op die vraag anders zijn. We onderscheiden daarin twee typische bouwlocatieprofielen.
Bouwplaats in binnenstedelijk gebied. Dit zijn locaties in de stad, waar bijvoorbeeld rioleringswerkzaamheden zijn, herbestratingen worden verricht of een nieuwe woonwijk gerealiseerd. Typische locaties waar met het Schone Lucht Akkoord extra nadruk ligt om de stap naar emissieloos te maken. Op welke manier kan hier laadinfra worden gerealiseerd? Vragen we bijvoorbeeld voor elk project een netaansluiting aan? Dat is goed mogelijk, als die aansluiting ook benodigd is in de permanente situatie (bijvoorbeeld een woonwijk). Of organiseren we juist een centrale laadhub waar alle aannemers kunnen laden van de verschillende projecten in de buurt? Dit lijkt heel logisch, maar hoe selecteren we dan de locatie, hoe organiseren we het beheer en wie draait op voor kosten?
Bouwplaats in landelijk gebied. Dit zijn locaties in het landelijk gebied die uitgestrekt kunnen zijn, bijvoorbeeld met het realiseren van grote dijkversterkingsprojecten in het kader van het HWBP of asfalteringswerkzaamheden van snelwegen en N-wegen. Waar we bijvoorbeeld aan de randen van (of zelfs in) Natura2000 gebieden moeten werken. Hier is geen directe netaansluiting beschikbaar. Is de marktwaarde van deze contracten zo groot dat marktoplossingen zoals WattHub hiervoor dé oplossing zijn? Of moet ook juist hier de overheid in investeren met behulp van andere energiebronnen zoals waterstof?
Om de transitie tot een succes te maken, hebben overheid en markt elkaar nodig. Naast het verankeren van de doelen voor emissieloos bouwen in contracten, ligt er een grote rol voor overheden om laadinfrastructuur te faciliteren en daarmee emissieloos bouwen te stimuleren. De markt kan hierin meedenken en kennis en kunde inbrengen: hoe ziet de bouwplaats eruit? Waar ligt behoefte en hoe kan deze efficiënt worden ingevuld? Zo gaan we samen op weg naar klimaatneutrale infra projecten. Daarnaast liggen er in elk gebied specifiek kansen om te verzilveren, waarbij innovatieve ideeën nodig zijn vanuit zowel de markt als overheid. Zo kan er mogelijk slim gebruik worden gemaakt van bestaande laadinfrastructuur voor auto’s, bussen maar ook bovenleidingen van trams en treinen.
Door nu als overheid en markt te experimenteren met mogelijke oplossingen zoals een laadhub, de bouwlaadpas of een directe netaansluiting met accupakketten wordt kennis en ervaring opgedaan in het veld. Samenwerken, zoals bijvoorbeeld publiek-private samenwerking is daarin dé sleutel om het doel te bereiken: Emissieloos bouwen. Het ontwikkelen van een (lokale) strategie op laadinfrastructuur voor de bouw helpt om duidelijk te bieden aan overheden en (lokale) marktpartijen hoe we dit vraagstuk organiseren. Nu, en in de toekomst. Want gedurende de transitie zal ook de rol van overheid en markt verschuiven.
