Het kabinet heeft gereageerd op twee rapporten over Tata Steel Nederland, de grootste uitstoter van CO2, van stikstof en van zeer zorgwekkende stoffen (ZZS). Het kabinet stelt in zijn brief aan de Tweede Kamer dat het kabinet de ambitie heeft om “een zo groot mogelijke gezondheidswinst te behalen voor de inwoners van de IJmond”. Een mooie ambitie, maar de conclusie die getrokken wordt om voor optie 3 te kiezen (Tata’s voorstel, maar dan iets versneld), past daar niet bij.
Optie drie betekent dat 60% van de fabriek op de oude vervuilende manier doordraait tot bijna 2040. Tata Steel NL vraagt 2 à 3 miljard euro (nu.nl) van de overheid voor deze eerste fase van hun plannen om voor 40% over te gaan op grijs-blauwe staal uit aardgas. Dit heet misleidend een “groen staal plan”, maar het is de eerste 10 jaar zeker niet groen en het is maar zeer de vraag of het dat ooit wordt, want Tata Steel wil alleen naar groene waterstof over gaan als dat goedkoop is. Dat wordt het niet voor 2040.
De bewoners en NGOs hadden optie 4 voorgesteld, door Wijers en Blom omgedoopt tot “Alleen elektrische boogovens”. Dat is echter niet de kern. De kern is halffabrikaten inkopen per 2030 en de vuile voorkant dicht doen. Door de woordkeuze wordt het neersabelen al ingeleid.
De oplossing van omwonenden en NGOs is niet hun verzinsel, maar het is op dit moment de meest gekozen oplossing van de veranderende internationale staalindustrie, nl.:
Ontdoe het ijzererts van zijn ijzer in landen met goedkope energie en veel lagere kosten, waar ze dat met schone groene waterstof kunnen doen. Hier is dat te duur, daarom wil Tata het met aardgas doen en dus met CO2-uitstoot. Er wordt misleidend gesteld dat het tot meer uitstoot elders leidt als Tata dit proces niet zelf doet, maar dat is aantoonbaar onjuist. Er zijn vele plekken in de wereld waar nu met echt groene waterstof op veel schonere wijze ijzer uit ijzererts gehaald wordt of gaat worden en dat zou Tata Steel voor 2030 kunnen bestellen. Als ze opschiet. Zelf doen is echt slechter voor het klimaat en zeer slecht voor de gezondheid.
Breng het halffabricaat (ook wel DRI= direct reduced iron) per boot naar Nederland en maak hier hoogwaardig staal. In het rapport van Wijers en Blom en in de brief van het kabinet wordt gesteld dat je met DRI geen hoogwaardig staal kunt maken. Dat is ook aantoonbaar onjuist, mits je maar ijzererts hebt gebruikt met voldoende hoge percentages ijzer. Die zijn er en anderen kunnen het ook. Waarom Tata dan niet?
Bestel het nu, dat DRI, dan kun je het voor 2030 verkrijgen uit landen met veel goedkope zonne-energie (en dus groene waterstof) en dan kan de hele vuile voorkant van het bedrijf dicht, waaronder de veelbesproken kookgasfabrieken. Dat is pas de oplossing met de hoogste gezondheidswinst! Wijers en Blom slepen er nu argumenten met de haren bij om maar wat negatiefs te kunnen zeggen over deze optie 4, nl. dat er extra emissies zijn door het vervoer van HBI (dat minder weegt dan ijzererts, dus de uitstoot voor vervoer gaat juist omlaag) en dat er stof vrij komt bij het opslaan en verwerken. Dat is echt veel minder dan wat er vrijkomt in de sinter- en pelletlijnen en de twee kookgasfabrieken, die je allemaal vervangt als je HBI gaat importeren. Maar het is natuurlijk uitstekend als Tata ook hier gaat overkappen. Dat wordt ook als de voornaamste oplossing gepresenteerd voor de Tata-voorstellen om uitstoot te verminderen, dus die kan dan voor optie 4 ook benut worden. Bovendien zijn ze dat al wettelijk verplicht. Optie 4 is daarmee veel beter en niet slechter.
Ga parallel werken aan het vervangen van de hoogovens door elektrische vlamboogovens (EAFs). Dat kan los staan van de DRI, want DRI kun je in de huidige situatie al benutten en later eventueel in een EAF.
Dan doe je pas echt iets tegen de zeer ongezonde leefomgeving van heel veel mensen in de IJmond. Dan pas neem je ook het gezondheidsrapport van de Expertgroep Gezondheid IJmond (olv Marcel Levi) serieus.
Doorgaan met 60% van de vieze oude voorkant tot ongeveer 2040, zoals Tata nu voorstaat en wat als voorkeursroute wordt aangeduid, is een klap in het gezicht van omwonenden. Daarnaast betekent het ook nog 15 jaar heel veel uitstoot van broeikasgassen, stikstof en het gebruik van meer dan 200 miljard liter water, dat het oppervlaktewater vervuilt.
Om “de Tata Steel optie” 2 of 3 te verdedigen worden allerlei dooddoeners die vaak niet kloppen van stal gehaald. Zo maakt Tata Steel Nederland vooral staal voor de export markt en is de uitspraak van Minister Adriaansens dat ze de productie van staal voor het bouwen van huizen, bruggen en auto’s “in eigen hand” wil houden onzinnig. Je kunt huizen heel goed zonder staal bouwen en we maken in Nederland geen auto’s meer. Er is overproductie in de staalmarkt. In een arbeidsmarktrapport van de Intelligence Group staat dat voor iedere werknemer bij Tata Steel nu 3 tot 20 banen beschikbaar zijn in Noord-Holland. Er zijn mensen tekort, geen banen.
De enige reden die hout snijdt, is dat je vanuit geopolitieke overwegingen graag een staalfabriek houdt aan de Noordzee. Meestal roept Den Haag dan dat dat in Brussel moet worden besloten en leidt dat tot uitstel, maar nu wordt het gebruikt als argument om Tata Steel hier super snel te helpen aan haar grijs-blauwe staal.
Tot slot beweren Wijers en Blom dat optie 4 economisch kwetsbaar is. Dat begrijpen we, want langer doorgaan met de al lang afgeschreven 50-60 jaar oude installaties van nu is natuurlijk veel goedkoper. Maar als gezondheid daadwerkelijk belangrijk is, dan zou je dus juist hier bijspringen als overheid. Halffabricaten inkopen en EAFs neerzetten, is geen duurdere route. Er is wel haast geboden, daar zijn we het dan weer eens, want Tata staat inmiddels achteraan in de rij.
Dit is de kans om een staalfabriek echt naar de 21e eeuw te helpen. De plannen die nu voorliggen zijn niet groen, ongezond en veel te traag.
