Na een voorbereiding van zo’n vijf jaar start in 2024 de ombouw van de gasleiding tussen Emmen en Ommen. Het doel? Meer regionaal geproduceerd groen gas in het landelijke netwerk brengen. Als senior advisor asset management is Jos Luiks nauw betrokken bij de ontwikkeling van deze verzamelleiding. ‘Omdat er lokaal meer groen gas wordt geproduceerd, moet het transportsysteem worden aangepast.’
Groen gas wordt steeds belangrijker in de energietransitie, omdat het een duurzaam alternatief is voor aardgas. Het kan op verschillende manieren worden geproduceerd. De productie gebeurt tot nu toe vooral met vergistingsinstallaties. Daarin worden organische restmaterialen zoals plantaardig afval, rioolslib of dierlijke mest ‘ingevoed’. Vervolgens zorgen bacteriën er via vergisting voor dat het methaan uit deze materialen vrijkomt. Dit is groen gas. Het is CO2-neutraal en heeft dezelfde eigenschappen als aardgas, waardoor het direct gebruikt kan worden in het bestaande gasnetwerk.
‘Voor de gebouwde omgeving is in de toekomst 1,6 miljard kuub gas nodig’, vertelt Luiks. ‘En op basis daarvan komt er vanaf 2025 voor gasleveranciers een bijmengverplichting tot 20% groen gas in 2030. Deze maatregel verplicht leveranciers om een bepaalde hoeveelheid groen gas aan de gebouwde omgeving te leveren. Zo wordt de markt voor groen gas gestimuleerd. Maar er moet nog heel veel groen gas bij komen; met de huidige 250 miljoen kuub zitten we nog lang niet op het benodigde niveau. Vanuit het Klimaatakkoord hebben Gasunie en andere partijen de ambitie om voor 2030 te groeien naar 2 miljard kuub geproduceerd groen gas. Dat is heel veel, maar dankzij die bijmengverplichting tonen steeds meer grote partijen concrete interesse in groen gas. En daardoor zien we een groei in de productie van groen gas. We zitten nu middenin de opbouw van die transitie.’
Die beoogde groei is een uitdaging voor de producenten van groen gas. Maar ook voor de netbeheerders. ‘We moeten stappen zetten om de groeiende groengasproductie ook in de zomer te kunnen verwerken. In Noordoost-Nederland zijn er veel groengasproducenten, veelal met vergistingsinstallaties. Door de bacteriële vergisting is de productie van groen gas heel constant. Die constante hoge groengasproductie is in de regio natuurlijk heel positief, maar doordat de vraag naar gas in de zomer veel lager is, zal er een overschot aan groen gas ontstaan. Dat moeten we dus op een of andere manier afvoeren.’
‘Daar hebben we een aantal opties voor’, vervolgt Luiks. ‘Groen gas wordt geproduceerd onder een druk van 8 bar. Daarom is het slim om zoveel mogelijk gas te krijgen in het netwerk van de regionale netbeheerders dat dezelfde druk van 8 bar heeft – dan hoeft er geen extra compressie plaats te vinden. Maar die netwerken zitten in de zomer al vrijwel vol omdat er dan minder vraag naar gas is. Intussen komen er steeds meer producenten bij én vergroten bestaande producenten hun productie. Daarom voeden grote groengasproducenten hun gas ook aan het 40 bar-netwerk dat gas levert aan onder meer de industrie. Maar ook dat netwerk loopt al vol. En dus moet het groene gas worden afgevoerd via het landelijke 66 bar-netwerk.’
Een bestaande 60 kilometer lange aardgasleiding tussen Emmen en Ommen, die dwars door het hele gebied heen loopt, bleek de oplossing te bieden. ‘Die leiding biedt de mogelijkheid om de regionale netwerken van netbeheerders Enexis, Rendo en Coteq eraan te koppelen. Door de leiding geschikt te maken als verzamelleiding hebben we maar één compressorlocatie nodig om het groene gas op de juiste druk in het landelijke gasnetwerk te brengen.’ Deze aanpak kan ook op andere locaties werken. Gasunie onderzoekt bijvoorbeeld of ook in Friesland zo’n verzamelleiding kan komen.
In het Nederlandse gasnetwerk vormt Ommen een belangrijk gasknooppunt. Dat betekent dat er veel gas langskomt, waarin het groene gas kan worden bijgemengd. Luiks: ‘Een uitdaging van het bijmengen in het landelijke 66 bar-netwerk is dat de gaskwaliteit in het hogedruksysteem anders is dan in de lagedruksystemen. Zo zijn er verschillen in hoeveelheden zuurstof en geurstoffen. Je kunt het er dus niet zomaar in stoppen – dan voldoet het gas niet aan de vereiste kwaliteit. Maar omdat we het groene gas goed kunnen mengen in een gasknooppunt, kan dit bij Ommen wel.’
Voor het inzetten van de verzamelleiding zijn wat technische aanpassingen nodig rond de bestaande leiding. Ook moeten huidige afnemers op de leiding worden voorzien van een nieuwe aansluiting. En in Ommen moeten compressoren voor groen gas worden geplaatst. De verzamelleiding wordt vanaf eind 2025 in gebruik genomen, zegt Luiks. ‘Omdat we een bestaande leiding en compressie op een bestaande locatie gebruiken is de impact op de omgeving klein. ‘Bovendien dient dit project een mooi doel dat productie van veel groen gas mogelijk maakt. Ik ben blij dat ik daar een steentje aan kan bijdragen.’
