Nederland heeft ambitieuze circulaire doelstellingen: zo moet het primaire grondstoffengebruik in 2030 met 50% zijn afgenomen. Ook veel provincies en gemeenten hebben vergelijkbare ambities opgesteld. Vorig jaar zijn deze op rijksniveau per productgroep uitgewerkt in het Nationaal Programma Circulaire Economie (NPCE). In opdracht van CircuLaw adviseert onze AT Osborne collega Rosalinde Siewers decentrale overheden over het inzetten van publiekrechtelijke instrumenten om deze transitie te versnellen.
In het NPCE heeft de overheid vijf productketens gekozen die belangrijk zijn voor onze economie, maar die tegelijkertijd ook belastend zijn voor het milieu. In transitieagenda’s staat beschreven welke acties nodig zijn voor de ketens bouw, consumptiegoederen, biomassa en voedsel, maakindustrie en kunststoffen om tot een volledig circulaire economie te komen in 2050. Zo’n circulaire economie is niet vrijblijvend, maar stevig verankerd in Europese verdragen en richtlijnen. Ook onze nationale grondwet bepaalt dat het beleid van de overheid gericht moet zijn op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu. Daaruit volgt dat de overheid een actieve verplichting heeft om maatregelen te nemen voor het tegengaan van klimaatverandering.
Naast al deze nationale ambities komt er golf aan Europese wet- en regelgeving af op gemeenten en provincies. “Veel decentrale overheden hebben geen zicht op de kansen en verplichtingen die daaruit voortkomen,” vertelt Rosalinde. “Wet- en regelgeving biedt goede mogelijkheden om effectief circulair beleid te maken. Als kennisplatform helpt CircuLaw beleidsmakers, projectleiders en inkopers om meer en beter gebruik te maken van regelgeving, zodat we de circulaire economie kunnen versnellen.”
Het open-sourceplatform CircuLaw is een soort gereedschapskist waar overheden tools uit kunnen halen. “Door complexe wet- en regelgeving te ontsluiten en inzichtelijk te maken, zorgt CircuLaw ervoor dat beleidsmakers hier direct mee aan de slag kunnen. Op basis van systematische wetsanalyses presenteren we per thema een overzicht van instrumenten als onderdeel van onze open public service. Zelf richt ik me daarbij op het advies over het publiekrechtelijke instrumentarium, op het vlak van de Omgevingswet.”
Volgens Rosalinde is de inzet van een mix van instrumenten op verschillende overheidslagen is essentieel om de circulaire doelstellingen te behalen. “Circulaw maakt via visualisaties inzichtelijk welke overheidslaag over welke instrumenten en mogelijkheden beschikt. Hierdoor wordt het duidelijk wie welke verantwoordelijkheden heeft en kunnen overheden gericht samenwerken op instrumentniveau. Dit bevordert synergie in circulaire productketens.”
‘De inzet van een juiste mix aan juridische instrumenten is een belangrijke succesfactor. Per thema of productgroep visualiseren we hoe beschikbare instrumenten voor publiek-, privaat- of fiscaal recht samenhangen.’
Overheden kunnen een wetsanalyse laten uitvoeren voor een productgroep of thema. “De lessen die worden geleerd van implementatie in de ene gemeente of provincie, kunnen zeer waardevol zijn voor de uitvoering ervan op een andere plek. We onderzoeken hoe de instrumenten zijn geïmplementeerd en stellen op basis daarvan een stappenplan op, zodat ze ook elders kunnen worden toegepast.”
“Een van de belangrijkste principes van CircuLaw is dat we het platform op een open en transparante wijze ontwikkelen. Daarom willen we graag dat iedereen kan meekijken hoe wij de dingen doen. Zo kan ons kennisplatform zelf, maar ook de wijze waarop we dat platform bouwen en de manier waarop wij wetten analyseren, in de toekomst ook gebruikt worden voor andere transities. Op onze open research-pagina plaatsen wij de resultaten van onze onderzoeken en verdiepende stukken die duiding geven.”
Steeds meer partijen weten de diensten van CircuLaw op waarde te schatten. Zo won het team op 12 september de Gouden Zandloper Award van Sdu in de categorie ESG (Environmental, Social, and Governance). Een week daarna waren zij te gast in het programma Koplopers van BNR Nieuwsradio.
