Wat betekent klimaatverandering nu en in de toekomst voor zorgaanbieders, koepelorganisaties, zorgverzekeraars en beleidsmakers binnen en buiten de zorgsector? TwynstraGudde deed er in opdracht van het ministerie van VWS een verkennend onderzoek(opent in nieuw venster) (verwijst naar een andere website) naar. Een van de conclusies: er zijn nog amper kaders die zorgaanbieders houvast geven om te bepalen wat van hen nodig is, onder andere op het gebied van kwaliteitsnormen, beleid of regelgeving.
Hitte, droogte en extreme buien raken niet alleen de gezondheid van mensen maar ook de bedrijfsvoering van zorginstellingen. Volgens het rapport zijn zorgaanbieders zich bewust van die risico’s, maar is het lastig om de kans en impact van weersextremen concreet in te schatten binnen hun eigen organisatie.
Zorgaanbieders zijn wettelijk verplicht om risico’s te inventariseren en continuïteitsplannen op te stellen. Dat is de belangrijkste reden voor ze om zich met klimaatrisico’s bezig te houden. Toch leidt dit niet automatisch tot adaptatiebeleid of maatregelen. Ze worden beperkt door de financiële kaders van het zorgstelsel: maatregelen kosten geld en de baten zijn onzeker. Bovendien is het de vraag of het eerlijk en haalbaar is dat zorgaanbieders de verantwoordelijkheid nemen voor klimaatrisico’s.
De centrale onderzoeksvraag was in hoeverre klimaatverandering nu en in de toekomst extra inzet vereist, bovenop het normale aanpassingsvermogen van publieke zorg. Uit het onderzoek blijkt dat klimaatrisicoanalyses vaak nog in de kinderschoenen staan. Ook ontbreken duidelijke normen of richtlijnen voor klimaatadaptatie. Instellingen die wel maatregelen nemen, doen dat vaak nadat ze al negatieve effecten hebben ervaren. Daarnaast proberen ze adaptatiemaatregelen in te passen in bestaande plannen voor nieuwbouw of renovatie, om meerdere doelen tegelijk te realiseren.
Maatregelen om burgers of zorgaanbieders weerbaarder te maken tegen klimaatrisico’s brengen vaak kosten met zich mee. Ook vragen die maatregelen om een investering die pas later terugverdiend kan worden. En soms helemaal niet. Zorgaanbieders investeren daarom niet snel in investeringen tegen klimaatrisico’s.
Het rapport beschrijft een aantal aanbevelingen. Het volgende zou zorgaanbieders kunnen helpen:
Verbeter de kennis over de kans op extreem weer en de impact ervan. Die kunnen zorgaanbieders gebruiken voor een gerichte klimaatrisicoanalyse.
Deel ervaringen en good practices in een community of practice om instellingen te helpen sneller stappen te zetten.
Er is centrale regie nodig om een gezamenlijke kader met regels op te kunnen stellen over hoe ver de verantwoordelijkheid van zorgaanbieders gaat om adaptatiemaatregelen te nemen. Hieraan kunnen zij dan hun eigen situatie toetsen.
Maak duidelijk hoe zorgaanbieders de financiële gevolgen van adaptatiemaatregelen kunnen opvangen.
