Onder fossielvrij vervoer verstaan we vervoer waarbij geen gebruik wordt gemaakt van fossiele brandstoffen zoals olie, steenkool, aardgas, benzine, diesel of kerosine. Fossielvrij vervoer is essentieel om de uitstoot van CO2 terug te dringen tot het klimaatdoel van 49% minder CO2 uitstoot in 2030. Daarnaast is het wegverkeer op dit moment verantwoordelijk voor 6% van de totale stikstofuitstoot en ook bij het verlagen van die uitstoot zal fossielvrij vervoer helpen. Ondanks dat de maximumsnelheid in maart 2020 verlaagd is van 130 km/u naar 100 km/u voor auto’s die overdag rijden op de vierbaansweg is dit alleen niet genoeg om de klimaatdoelen te behalen.

Bij fossielvrij vervoer denk je waarschijnlijk het eerst aan elektrisch rijden, maar fossielvrij rijden kan op vele manieren. Ook kent elke vervoersoptie haar eigen kenmerken, zoals actieradius (afstand die je kunt rijden op één acculading), tank-/oplaadduur of brandstofkosten. Als introductie op dit thema laten we je kennismaken met vier fossielvrije brandstoffen: elektriciteit, blauwe diesel, waterstof en groengas.

Elektriciteit

Steeds meer Nederlanders maken de overstap naar elektrisch rijden. Een positieve ontwikkeling, aangezien een elektrische auto over zijn hele leven ongeveer 60 procent minder CO2 uitstoot dan auto’s met een uitlaat. Elektrisch vervoer zorgt voor een verbeterde luchtkwaliteit, aangezien de uitlaat geen fijnstof of stikstofoxiden uitstoot. Ondanks de prijzige aanschaf zijn elektrische voertuigen ook relatief goedkoop in gebruik, omdat de voertuigen minder onderhoud nodig hebben en elektriciteit bovendien voordeliger is dan benzine of diesel.

Zoals afgesproken in het klimaatakkoord is in 2020 de Subsidie Elektrische Personenauto’s Particulieren (SEPP) ingevoerd om elektrisch rijden te stimuleren. In 2022 was de subsidiepot 71 miljoen euro, waar ongeveer 22.000 kopers van konden profiteren aangezien er per auto 3350 euro beschikbaar was. Door deze aankoopsubsidies en een groter aanbod aan stekkerauto’s was deze subsidiepot in mei al leeg, maar zowel in 2023 (67 miljoen) als in 2024 (58 miljoen) zal de SEPP-regeling weer beschikbaar zijn.

De milieuwinst van elektrisch rijden is echter nog omstreden. Zo wordt er bij de productie van elektrische auto’s meer koolstofdioxide uitgestoten dan bij andere auto’s en vereist de productie van accu’s bepaalde schadelijke materialen zoals lithium, nikkel en kobalt. Ondanks dat lithium en nikkel geen schaarse materialen zijn, komen ze net als kobalt uit arme landen waar mensenrechten vaak worden geschonden. Geheel ecologisch en sociaal duurzaam is elektrisch rijden dus niet, maar schoner dan een brandstofauto is het zeker.

Blauwe diesel

Blauwe diesel (ook wel synthetische diesel of HVO, Hydrotreated Vegetable Oil, genoemd) wordt gemaakt van verschillende soorten afval en is daarmee een afvalproduct dat biologisch afbreekbaar is. Deze afvalresten komen uit plantaardige oliën die afkomstig zijn van verschillende soorten voedsel en werden normaliter verbrand of op een afvalplaats gestort.

Omdat blauwe diesel plantaardig is, is deze biobrandstof fossielvrij, emissiearm en lager in uitstoot van stikstof en fijnstof. Wanneer blauwe diesel gemixt wordt met normale diesel tijdens het rijden daalt de CO2-uitstoot al met 30 tot 70 procent, maar wanneer er op pure blauwe diesel wordt gereden hebben we het over een CO2-reductie van 90 procent. Wel is deze milieuvriendelijke variant op Diesel duurder en slechts bij een beperkt aantal tankstations verkrijgbaar, dus deze brandstof met vele voordelen heeft nog veel meer veld te winnen.

Waterstof

Wegtransport op waterstof
krijgt ook in Nederland meer aandacht als een van de mogelijkheden om de mobiliteitssector te verduurzamen. Er komt energie vrij uit waterstof wanneer in een brandstofcel waterstof wordt omgevormd tot elektrische lading, water en restwarmte. Een auto op waterstof is daarmee ook een elektrische auto, met als belangrijkste verschil dat je voor je begint met rijden geen batterij hoeft op te laden, maar waterstof moet tanken. Ook stoot een waterstofauto bijna geen CO2 uit, heeft het een actieradius van 500 km per tankbeurt en is hij binnen 5 minuten weer volgetankt. Bovendien is de productie van waterstofauto’s minder belastend voor het milieu omdat de accu een stuk kleiner is dan die van een elektrische auto met batterij.

Echter is waterstof niet alleen aantrekkelijk als het gaat om wegtransport, aangezien de luchtvaart- en maritieme industrie ook hard aan de slag zijn om transport op waterstof mogelijk te maken. Zo krijgt Nederland zijn eerste binnenvaartschip met waterstof-elektrische aandrijving in 2023 en investeert de hele luchtvaartindustrie momenteel in waterstof om bestaande motoren geschikt te maken voor waterstof.

Groengas

Transporteurs, bedrijven en particulieren rijden steeds vaker op groengas. Groengas is een duurzame variant van CNG, Compressed Natural Gas ofwel aardgas onder druk, en stoot tot 70% minder CO2 uit dan benzine. Groengas wordt gemaakt van biogas, wat voortkomt uit de vergisting van bijvoorbeeld groente-, fruit- en tuinafval en mest en na zuiveren en drogen van deze restproducten op dezelfde kwaliteit als aardgas wordt gebracht. De groengas die na dit proces ontstaat wordt dus schoon geproduceerd en is hernieuwbaar, terwijl aardgas uit methaan bestaat. Ook is groengas relatief goedkoop te implementeren, terwijl waterstof een enorme investering vraagt.

Rijden op groengas (of überhaupt CNG) is echter pas mogelijk wanneer je een vervoersmiddel aanschaft wat specifiek is ontworpen om te kunnen rijden op puur gecomprimeerd gas. De gebruikelijke auto’s zijn ingericht op een LPG-tank (liquefied petroleum gas) waarmee je rijdt op een mengsel van gassen die onder druk vloeibaar opgeslagen wordt in de brandstoftank en een veel lagere tankdruk heeft dan een gasvormige brandstof. Groengas en CNG auto’s rijden dus uitsluitend op gas, wat inhoudt dat je niet zomaar kunt overstappen op deze duurzamere varianten wanneer je rijdt op diesel, benzine of LPG.

In dit dossier vindt u nieuws en achtergrond met betrekking tot de ontwikkelingen rondom fossielvrij vervoer, evenals beleidsstukken, publicaties, video’s, vraag & antwoord en tools over dit onderwerp.