De energietransitie vraagt veel van het Nederlandse energiesysteem. Hoe houden we bestaande en nieuwe energievormen in balans, zodat we de levering van energie betrouwbaar én betaalbaar houden?
Simpel: een energiesysteem dat niet bijdraagt aan klimaatverandering. Zonder CO2-uitstoot dus. In 2050 moet het zo ver zijn. Dat vergt een mega-inspanning: we moeten omschakelen naar duurzame energiebronnen. Denk aan groene elektriciteit, groen gas, waterstof en duurzame warmte. Ook moeten we de infrastructuur geschikt maken voor deze omschakeling.
We moeten al deze energievormen en -bronnen slim laten samenwerken. Alleen zo krijgen we een stabiel en flexibel energiesysteem en blijft de energielevering betrouwbaar én betaalbaar. Hiervoor is verregaande samenwerking nodig tussen netbeheerders, overheden en de marktpartijen die delen van dit nieuwe systeem gaan ontwerpen, ontwikkelen of beheren. Ter voorbereiding hierop hebben Gasunie en TenneT samen met de regionale netbedrijven verschillende scenario’s, kansen en uitdagingen voor een klimaatneutraal energiesysteem beschreven in het rapport II3050: Integrale Infrastructuurverkenning 2030-2050.
Wanneer je fossiele brandstoffen gebruikt, is het aanbod goed af te stemmen op de vraag. Een klimaatneutraal systeem is minder makkelijk te regisseren: we worden veel meer afhankelijk van zon en wind. Terwijl we ook in de toekomst energie willen gebruiken waar en wanneer we dat nodig hebben. Daarom moeten we energie in grote hoeveelheden kunnen opslaan, bijvoorbeeld in accu’s, waterstof en gasbuffers. Wellicht moeten we ook vaker energie gaan gebruiken wanneer het beschikbaar is. Daarnaast is er veel bovengrondse en ondergrondse ruimte nodig voor opslag. Dat beslag op ruimte ligt gevoelig in onze samenleving.
Doordat we afscheid gaan nemen van fossiele brandstoffen, zullen met name industrie en vervoer overstappen op elektriciteit of waterstof. Warmtenetten en groen gas gaan in de gebouwde omgeving een grotere rol spelen. De verwachting is dat de vraag naar elektriciteit in 2050 ongeveer verdubbeld is, maar ook dat er in het totale energieverbruik bespaard gaat worden door bijvoorbeeld verbeterde isolatie en efficiënter warmte(her)gebruik.
De tijd. Over minder dan dertig jaar moet het nieuwe energiesysteem up & running zijn. Dertig jaar is voor nieuw aan te leggen elektriciteitsinfrastructuur kort. Zo zijn vergunningprocedures bijvoorbeeld tijdrovend. Gasunie is wat dat betreft in het voordeel, wij kunnen ons bestaande leidingnet gebruiken voor waterstoftransport. Dat scheelt behalve tijd en ruimte ook veel geld. Wat wel weer tijd vergt, is de aanleg van buffers en opslaglocaties voor waterstof. Daarbij komt de grote behoefte aan met name technici. Netbeheerders, energieproducenten en partijen die diensten leveren moeten nieuwe specialisten werven en medewerkers omscholen.
Tientallen miljarden. De elektriciteitsnetten op land en zee moeten fors worden uitgebreid. Ook Gasunie houdt rekening met investeringen die in de miljarden gaan lopen. Maar gezien de totale kosten voor de realisatie van het nieuwe energiesysteem, zijn die kosten relatief beperkt. Bovendien zijn het langetermijninvesteringen in een nieuwe duurzame economie waarin we koploper willen zijn. Die innovatiekracht en kennis kunnen we ook exporteren. En dat levert dan weer iets op.
Door samen te werken kan worden bespaard op de investeringen. Eerst door samen keuzes te maken en vervolgens door een gezamenlijke aanpak. Om de kosten van het elektriciteitstransport te drukken, zijn slimme besluiten nodig. Bijvoorbeeld door de productie van duurzame elektriciteit dichtbij de opwek te laten plaatsvinden. Bij gebruik van wind op zee is een conversielocatie op zee of aan de kust goedkoper dan kilometers landinwaarts.
Gasunie zet voor de toekomst in op onder meer waterstof en groen gas. Voor de industrie en zwaar vervoer (land, lucht, zee) zal waterstof een belangrijke energiedrager en grondstof worden. Daarvoor is een waterstofnetwerk met landelijke dekking nodig. Voor groen gas is het huidige net van Gasunie al geschikt, voor waterstoftransport zijn aanpassingen nodig en moeten nieuwe opslagen gebouwd worden.
Gasunie is al volop bezig met ontwerptrajecten en netuitbreidingen. Er zijn vergevorderde plannen voor een warmtenet in Zuid-Holland en CO2-opslag onder de zeebodem, de omscholing en werving van medewerkers, en de uitrol van het nationale waterstofnetwerk. Wij brengen betrokken partijen bijeen, van bedrijfsleven tot milieuorganisaties, van (semi)overheden tot energiebedrijven in allerlei fases van de keten. Samen nemen we besluiten die het belang van de afzonderlijke partijen én dat van ons land als geheel overstijgen. Alleen zo kunnen we - op basis van scenarioverkenningen als II3050 - de gewenste energietransitie vormgeven. En ook al klinken 2030 en 2050 ver weg: hierbij is haast geboden: de noodzaak van verandering neemt toe en energieprojecten kennen lange doorlooptijden.
Groendus, HAK en Rabobank laten zich door overbelast elektriciteitsnet niet uit het veld slaan
