Binnen de branche duurzaamheid liggen de functietitels voor het oprapen: de duurzaamheidscoördinator, -ambassadeur, -chef, -directeur, of zelfs de Engelse variant Chief Sustainability Officer (CSO). Volgens duurzaamheidsmanager Niels van Geenhuizen is er eindelijk een standaardisering aan de gang binnen al deze functietitels. Maar zijn eigen achttienjarige loopbaan binnen advies- en ingenieursorganisatie Arcadis toont aan dat, samen met de ontwikkeling van het begrip, het takenpakket ook snel kan veranderen. Hoe is het verduurzamingsproces bij Arcadis verlopen, en hoe heeft dat de taken van Niels als duurzaamheidsmanager vormgegeven?
Oorspronkelijk had Niels geen achtergrond in duurzaamheid, maar wel met ondernemen en innovatie. Na een studie Bouwkunde en Bedrijfskunde aan de TU Eindhoven startte hij meteen bij Arcadis in 2003. Arcadis is een internationale advies- en ingenieursorganisatie waar 29.000 experts klanten helpen bij het oplossen van soms zeer complexe vraagstukken rondom mobiliteit, water, milieu en gebouwen. Binnen deze domeinen werd juist de bedrijfskundige blik van Niels gewaardeerd, naast zijn motivatie om steeds dat stapje extra te nemen. Niels: “Ik ben gestart als assistent projectleider/consultant gebiedsontwikkeling, maar ik heb altijd veel ernaast gedaan. Ik wilde ook bouwen aan de organisatie zelf om mijn eigen meerwaarde op te zoeken.”
Niels vervolgt: “Vanaf het begin was ik al ‘soort van’ bezig met duurzaamheid. Het werd enkel niet zo genoemd.” In 2007 kreeg hij zijn eerste ‘echte’ klus in duurzaamheid. Tijdens het project Greenport Venlo vertaalde hij de principes van Cradle to Cradle als economische filosofie naar de gebiedsontwikkeling. Sindsdien heeft hij de tak ‘duurzaamheid’ niet meer verlaten. In 2012 werd hij een officiële Programmamanager Sustainability, waarmee hij een van de eerste ‘duurzaamheidsmanagers’ binnen Arcadis werd. Niels: “Toen kreeg ik de ruimte om mijn baan zelf in te vullen. Het maakt het werk meer een rol dan een functie. Dat komt door de markt en de interpretatie van duurzaamheid, die continu veranderen. Maar ook door de organisatie, die volwassen aan het worden is op het gebied van duurzaamheid.”
Een nieuwe generatie aan duurzaamheidsmanagers werd aangesteld rond 2012, die veel steun bij elkaar vonden om duurzaamheid op de agenda te krijgen. Niels: “Toen was de externe kant leidend: we moesten de wensen van de klant volgen. Duurzaamheid in de klantvraag was beperkt in 2012; als duurzaamheidsmanager ging ik sparren met ze of ze hun vraag wilden verduurzamen.” Over de tijd heen is Arcadis ook meer proactief geworden in het vormgeven van duurzame klantvragen. Niels: “We stellen ons nu positief-kritisch op tegenover onze klant. Als zij duurzaamheid niet willen aankaarten, hebben we nu ook strengere selectie op met wie we in zee willen gaan als bedrijf.”
Over de jaren heen is duurzaamheid dan ook steeds meer een businessmodel geworden. Niels: “Zelf probeer ik voor elk product de ultieme duurzame oplossing te vinden.” Maar dat is niet altijd even gemakkelijk. Want hoe kan je een toename aan CO2 vergelijken met de afname aan biodiversiteit? Het blijft appels met peren vergelijken. Niels: “We hebben meer dan honderd jaar gehad om serieus ons economisch systeem te optimaliseren, maar ons duurzaamheidssysteem niet.” Op dat vlak zou de verduurzaming van de bouw veel baat hebben aan strengere wetgeving en handhaving. Niels: “De techniek is er al, maar onze juridische en fiscale systemen staan nog niet toe dat we die ten volste kunnen inzetten.”
Niels herkent zijn eigen functie bij veel andere grote private bedrijven, die allemaal mensen hebben aangesteld om verduurzaming binnen het eigen bedrijf en de dienstverlening volwaardig te realiseren. Tussen hen heerst verbroederende collegialiteit; volgens Niels “speelt verduurzaming zich af buiten het competitieveld.”
De functie van de duurzaamheidsmanager richt zich volgens Niels op drie primaire taken:
Het verkleinen van de eigen voetafdruk van de organisatie;
De maatschappelijke verantwoording van de organisatie verbeteren;
De eigen dienstverlening verduurzamen.
Dikwijls houdt dit bewustwording in bij zowel werknemers als stakeholders van het bedrijf, waardoor interne processen en dienstverlening gestaag duurzamer worden. Hier komen vele subtaken bij kijken, zoals het delen van kennis met klanten, het identificeren van externe trends om op te nemen in het eigen duurzaamheidsbeleid, en het vormen van coalities met externe partners om het grotere fiscale systeem in beweging te zetten. Alles met één overkoepelend doel: duurzaamheid op de kaart zetten.
Door steeds dat extra stapje te zetten kon Niels veel teweegbrengen bij Arcadis en daarbuiten, waarvoor hij in 2017 werd beloond met de top drie nominatie voor ‘MVO-manager van het jaar 2017’, een prijs voor de waardering van Maatschappelijk verantwoord ondernemen binnen het Nederlandse bedrijfsleven. Toch is het zijn van een duurzaamheidsmanager ook een ‘eenzaam beroep’. Niels: “Je kan jezelf nooit spiegelen aan iemand anders in de organisatie. En je bent nooit klaar. Heb je 100 procent, dan ga je voor de 200 procent.”
Om te overleven als duurzaamheidsmanager moet je dus een set aan sterke eigenschappen bezitten. Het belangrijkste daarvan is het hebben van een gedreven mindset om altijd proactief te willen ondernemen binnen de eigen organisatie. Andere goede capaciteiten zijn, volgens Niels, het snel kunnen schakelen en vertalen tussen partijen binnen en buiten de organisatie. Niels: “Je moet weten waar je impact kan maken.” Daarvoor moet je soms diep de materie in duiken om de keuzes van verschillende partijen te begrijpen en mogelijk te veranderen.
Toch zijn er ook veel aspecten aan het beroep, waar Niels nog elke dag blij van kan worden. Niels: “Ik heb een tijdje op het hoofdkantoor gewerkt, maar ik merkte dat ik daar toch het voortdurend schakelen tussen strategie, tactiek en operatie miste. In plaats van enkel bezig te zijn met beleid kan ik hier continu het systeem uitdagen doordat ik zelf mijn rol kan vormgeven en impact kan maken.” In de maakbaarheid en de dynamiek van het vak van de duurzaamheidsmanager zit dan ook de uitdaging en het plezier. Een pittig vak, maar eentje waar Niels niet meer weg zou willen. Niels: “Dit is de baan die mijn leven veranderd heeft.”
Hoe iedereen een klimaatwerker kan worden
Rob Jetten over zijn eerste 100 dagen: 'Er moet nog ontzettend veel gebeuren!'
