Bij zijn beëdiging als minister liet Rob Jetten (35) bewust de klimaatdrammertrui thuis. De boodschap zou duidelijk zijn, het kabinet in Rutte IV wil koploper worden als het op klimaatbeleid aankomt. Dat blijkt wel met de aanscherping van de klimaatdoelstellingen, een klimaatfonds van 35 miljard euro en een nieuwe ministerspost voor Klimaat en Energie. Hoe vergaat het de klimaatdrammer op deze ministerspost? Klimaatweb blikt samen met de minister terug op 100 dagen in het vak en werpt een blik op de toekomst.
Rob Jetten begon zijn politieke carrière tijdens zijn studie in Nijmegen, eerst als voorzitter van de Jonge Democraten en later als raadslid en fractievoorzitter voor D66 in de gemeenteraad. In 2017 wordt de dan 30-jarige Jetten Tweede Kamerlid, waar hij voor zijn partij woordvoerder was voor economische zaken, klimaat en democratische vernieuwing. In 2018 volgt hij, na unaniem besluit op het partijcongres, Alexander Pechtold op als fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer.
Door zijn strijd voor het klimaat kreeg hij in de Kamer een activistische houding aangemeten. Klaas Dijkhoff (VVD) zet Jetten zelfs weg als drammer. De geuzennaam werd door Jetten volledig omarmt door te verschijnen in een trui met daarop de tekst klimaatdrammer. Toen partijleider Sigrid Kaag hem vroeg voor de ministerspost voor Klimaat en Energie zei hij volmondig ja. Voor een andere ministerspost, zou hij naar eigen zeggen, waarschijnlijk vriendelijk hebben bedankt. Het klimaat staat bij hem stipt op één. Hoe wordt de strijd voor het klimaat voortgezet in zijn nieuwe ministerspost en hoe zijn de eerste 100 dagen hem vergaan?
Van Klimaatdrammer naar Minister voor Klimaat en Energie, hoe kijkt u terug op de titel Klimaatdrammer en hoe vergaat het aanjagen van ambitieus klimaatbeleid u vanuit uw ministerpost?
‘Wie had dat toen gedacht he? Maar zonder gekheid, het is natuurlijk ontzettend eervol om de eerste klimaatminister van Nederland te zijn. Als Kamerlid heb ik de afgelopen jaren geprobeerd het kabinet aan te sporen tot meer en ambitieuzer klimaatbeleid. Nu is het aan mijn team en mij om het ambitieuze coalitieakkoord uit te voeren.’
Wat ziet u als succes in uw eerste 100 dagen en wat viel tegen om in deze (korte) periode te realiseren?
‘Het is wat vroeg om na 100 dagen al successen te vieren vind ik. Er moet nog zo ontzettend veel gebeuren! Mij gaat het erom dat als we over een aantal jaar terugkijken op deze periode, we dan kunnen zeggen: in die periode is de basis gelegd voor de groene omslag in Nederland. Bijvoorbeeld met de verdubbeling van het aantal windparken op de Noordzee en de 13 miljard euro voor duurzame energie en duurzame technieken die we onlangs hebben aangekondigd. Natuurlijk zijn er ook tegenvallers. Zo baalde ik behoorlijk toen ik het nieuws hoorde dat de eigenaar van Onyx-kolencentrale, tegen de afspraken in, besloot de centrale langer open te houden.’
Er is veel gebeurd sinds de beëdiging als klimaatminister op 10 januari 2022. De urgentie van de klimaat en energietransitie zijn op verschillende manieren pijnlijk duidelijk geworden. We moeten, door de oorlog in Oerkaïne, sneller dan ooit van het Russische gas af, energiearmoede staat voor de deur en meerdere delen van het IPCC-rapport benadrukken dat 1,5 graden opwarming uit het zicht raakt. Ook blijken bestaande toezeggingen van landen op het klimaatakkoord van Parijs niet toereikend. Kortom; er is meer en versnelde actie nodig.
Wanneer is het tijd om een klimaatnoodtoestand af te roepen? Zou een bijbehorend OMT voor klimaat beleidskeuzes kunnen leiden en versterken?
‘Ik snap de roep om een crisisaanpak. We hebben veel te lang achter feiten aangelopen. Tegelijkertijd zie ik ook dat de energietransitie nu echt op stoom komt. Ik wil het goede van onze aanpak behouden en verbeteren, strakker sturen op het nakomen van afspraken uit onder meer het Klimaatakkoord en met de nieuw op te richten wetenschappelijke adviesraad meer advies over hoe we het klimaatbeleid kunnen versnellen. Binnen dit kabinet merk je echt dat alle betrokken ministers willen bijdragen. Denk aan het sneller isoleren van huizen voor een lagere energierekening of het helpen van de glastuinbouw zodat zij al in 2040 klimaatneutraal kunnen werken.’
Onderzoek laat zien dat economische vooruitgang, en met name de toenemende consumptie, effectief klimaatbeleid in de weg staat. Waarom moeten economische vooruitgang en klimaat maatregelen altijd samengaan?
‘In deze wereldeconomie, die nog grotendeels gebaseerd is op fossiele energie, zie je inderdaad dat economische groei ook vaak een hogere CO-uitstoot tot gevolg heeft. Die trend moeten we op den duur doorbreken. Daarom zijn we ook aan de slag met de vergroening van onze energievoorziening en industrie. Als we de omslag kunnen maken naar een duurzame economie, gaan we échte groene groei zien die ook kansen biedt om met onze duurzame en innovatieve bedrijven voorop te lopen in de wereld.’
U heeft aangegeven dat er over drie jaar, in 2025, een basis moet liggen voor een klimaatbeleid tot aan 2030. Hoe ziet u dit in het licht van het laatste IPCC-rapport waaruit blijkt dat de tijd dringt en dat max. 1,5 graden opwarming uit het zicht raakt? Moeten we niet sneller beleid maken en nóg scherpere doelen stellen?
‘We hebben in het coalitieakkoord echt al hele scherpe doelen gesteld - 60% CO2-reductie in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050. Het Planbureau van de Leefomgeving zegt daarover dat deze ambitie grenst aan het maximaal realiseerbare. De uitdaging wordt ervoor zorgen dat we dat doel ook daadwerkelijk gaan halen. Daarvoor werk ik aan een beleidsprogramma en een wetgevingsagenda. Dat moet uiteraard zo snel mogelijk, want de les van het laatste IPCC-rapport neem ik uiteraard ter harte: er is geen tijd meer te verliezen.’
Kunnen we aanvullende maatregelen verwachten, gelet op de huidige internationale ontwikkelingen, gericht op versterking van de zelfvoorziening en leveringszekerheid?
‘De Russische invasie in Oekraïne heeft in heel Europa de ogen geopend dat we minder afhankelijk moeten zijn van energie uit het buitenland. Ik wil de fossiele energiestromen uit Rusland dan ook zo snel mogelijk afbouwen. Dat is geen gemakkelijke klus. Om dat te bereiken moeten we op de eerste plaats veel meer energie gaan besparen, daarom ben ik onlangs ook de campagne ‘Zet ook de knop om' gestart. Daarnaast moeten we waar mogelijk sneller verduurzamen en voor de korte termijn (volgende winter) maatregelen nemen met het oog op de leveringszekerheid. Denk aan het vullen van onze gasopslagen, waar ik in de komende weken meer nieuws over kan melden.’
Als u morgen iets per direct zou kunnen veranderen, wat zou dat dan zijn?
‘We slagen alleen als de groene transitie ook een sociale omslag wordt. Iedereen moet kunnen meekomen. Ik zou het liefst morgen alle slecht geïsoleerde woningen aangepakt hebben. Zodat ook mensen met een kleine portemonnee merken dat het fijner leven is in een samenleving waar het klimaat op nummer 1 staat.’
Met de positie als klimaatminister staat minister Jetten in ons land voor een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Een grote last waarbij positief en geïnspireerd blijven om zich voor het klimaat te blijven inzetten wel eens moeilijk kan zijn.
Waar haalt u uw inspiratie vandaan?
‘De klimaatconferenties - wereldwijd en in Nederland - houden ons scherp. Zij eisen terecht meer klimaatmaatregelen, omdat ook zij een leefbare planeet willen.’
Kijkt u naar het buitenland bij het ontwikkelen van klimaatbeleid, zijn er landen die u inspireren en zo ja, welke zijn dat en waarom?
‘De internationale onderdelen van mijn werk zijn cruciaal. Zonder de Europese aanpak Fit For 55 gaan we onze doelen niet halen. En op talloze plekken op de wereld worden mensen al dagelijks geconfronteerd met klimaatverandering, bijvoorbeeld door droogte of juist extreme watersnoden. We zullen het samen moeten doen. Zelf zoek ik intensieve samenwerking met de buurlanden voor onze energievoorziening en vergroening van de industrie, maar we kijken ook naar landen in Noord- en zuidelijk Afrika voor de productie van groene waterstof en het versterken van de lokale economie.’
Welk boek raadt u iedereen aan om te lezen?
‘Ik ben toevallig net begonnen in het boek ‘De Klimaatgeneraal’. Een confronterend boek dat laat zien hoe klimaatverandering de veiligheid van mensen en landen kan bedreigen, of nu al bedreigt. Klimaatbeleid is geen zweverige hobby, het is pure noodzaak.’
De Klimaatgeneraal: “Klimaatverandering is een aanjager van conflicten”
