''The window of opportunitiy is closing. And it’s closing fast.'' Met deze zin uit het recente IPCC-rapport begint Peter Glas, de Deltacommissaris, zijn adviesbrief 'Maak werk van klimaatadaptatie'. In de brief stelt hij dat klimaatverandering steeds zichtbaarder wordt en dat we tempo moeten maken om ons aan te passen.
De brief is gericht aan vier ministers: de minister van Infrastructuur en Waterstaat, van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, van Natuur en Stikstof, en van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Hij doet deze oproep aan hen, omdat klimaatadaptatie raakt aan verschillende transities waar hun ministeries voor staan. Om de transities en hun samenhang te versterken is er nationale regie nodig. Het Rijk zou daarvoor de nationale kaders met elkaar moeten verbinden en ook regie moeten voeren op de doorwerking ervan in de regio’s. Het Rijk kan daarbij gebruikmaken van de infrastructuur van het nationale Deltaprogramma, waarin het Rijk en regionale overheden al samenwerken.
''De urgente transities op het gebied van woningbouw, mobiliteit, energie, landbouw en biodiversiteit vragen om onderlinge samenhang en synchronisatie. Klimaatadaptatie is daarbij een gelijkwaardige, zo niet randvoorwaardelijke opgave.''
Vanuit het Deltaprogramma wordt steeds duidelijker dat we Nederland op de lange termijn alleen veilig en leefbaar kunnen houden als water en bodem sturend wordt voor alle grote opgaven in Nederland. De Deltacommissaris stelt dat er goede beleidsmatige aanknopingspunten zijn, bijvoorbeeld in het Nationaal Water Programma, de NOVI en het IenW-traject 'bodem en water als basis'. De doorwerking hiervan in concrete plannen en besluiten blijft nog achter en daarvoor doet de Deltacommissaris een beroep op de organisatiekracht van de vier ministers.
Het eerste advies van de Deltacommissaris gaat over waterveiligheid. Hij stelt dat we nu ruimte moeten reserveren voor maatregelen in de toekomst. Het gaat om extra ruimte langs de dijken, en ook extra waterberging langs rivieren. We moeten ook rekening houden met eventuele noodzaak voor extra waterberging en meer flexibel waterbeheer in grote wateren, zoals in het IJsselmeer en langs het Noordzeekanaal.
Droogte is in Nederland een groeiend probleem dat zorgt voor schade aan natuur, risico’s op zoetwatertekorten en bodemdaling. Zo blijkt uit de recente stresstest van het Deltaprogramma Zoetwater dat het IJsselmeer te weinig zoetwater bevat om tot 2050 de natuur, landbouw en het drinkwater te bedienen. De Deltacommissaris adviseert om de droogteproblemen aan te pakken met regie vanuit het Rijk en in samenspraak met regionale partners. Die regie moet zorgen voor een betere ruimtelijke inrichting en grenzen stellen aan het gebruik van grond- en oppervlaktewater. Dit lukt alleen als het droogteprobleem wordt aangepakt in samenhang met andere transities, zoals in de natuur en landbouw. De Deltacommissaris roept de ministers dan ook met klem op om van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NLPG) echt een integraal programma te maken.
''De traditionele aanpak van het waterbeheer om via technische maatregelen het gewenste landgebruik mogelijk te maken is vastgelopen in diverse gebieden, zoals in de veengebieden en op de zandgronden. Dit vraagt om een omslag. Het landgebruik moet worden aangepast aan de waterbeschikbaarheid in plaats van andersom.''
Het derde advies is om bij bouwen en stedelijke ontwikkeling rekening te houden met ‘water en bodem’ en met kwetsbare locaties voor wateroverlast en hittestress. De Deltacommissaris verwijst daarbij naar de nationale maatlat voor klimaatadaptief bouwen. Ook doet hij de aanbeveling om de prikkelwerking van financiële stimuleringsmiddelen te onderzoeken, zoals een vervolg op de Impulsregeling Klimaatadaptatie.
''Nederland staat een grote verbouwing te wachten. Mijn oproep hierbij is steeds: 'Iedere schop in de grond klimaatbestendig.'''
Tot slot nodigt de Deltacommissaris de ministers uit om samen op zoek te gaan naar een ‘nationale deltalocatie’. Dat is een voorbeeldlocatie waarin klimaatadaptief bouwen en energieneutraal, circulair en natuurinclusief ontwikkelen in samenhang worden toegepast. In dat 'gebied van de toekomst' werken overheden samen om te ontdekken hoe ze de verschillende opgaven in de fysieke leefomgeving in een sterke combinatie kunnen aanpakken.
Adviesbrief Deltacommissaris: maak werk van klimaatadaptatie
