Op de woningmarkt moet meer rekening worden gehouden met de risico’s van klimaatverandering, laat de Autoriteit Financiële Markten vorige week weten. Risico’s door schade van extreem weer worden nog niet meegenomen in de aankoopprijs van een woning en zijn vaak niet te verzekeren. De AFM vindt dat woningkopers en -eigenaren tijdig op de hoogte moeten zijn van klimaatrisico’s, net als bij achterstallig onderhoud. Geschat wordt dat een miljoen huizen door het veranderende klimaat al met funderingsproblemen te maken gaan krijgen.
De risico’s van klimaatverandering zoals bodemdaling en grondwaterstanddaling vergroten de kans op paalrot en verzakking. Zo schatte Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) In 2019 al dat een miljoen huizen te maken krijgt met funderingsproblemen(1). De AFM waarschuwt huiseigenaren en woningkopers voor dit soort klimaatschade die niet te verzekeren is(1).
Als na aankoop van een woning blijkt dat er kans is op schade door extreem weer, kan de waarde van het huis zakken. De hypotheekschuld kan hierdoor hoger worden dan de waarde van de woning. Bij verkoop blijft dan een restschuld over, waardoor het huis financieel onder water komt te staan. Ook kunnen huiseigenaren die aan hun maximale leencapaciteit zitten, ook geen geld hebben om hun woning te herstellen na schade.
De AFM wil dat bij het aangaan van een hypotheek rekening wordt gehouden met mogelijke toekomstige kosten als gevolg van klimaatrisico’s. De AFM stelt een klimaatlabel voor, net als de energielabel die helpt bij het bepalen van energiezuinigheid. Volgens de autoriteit moeten makelaars, taxateurs, kredietverleners en de overheid hierin hun rol pakken.
Wateroverlast zorgt steeds vaker voor problemen. Bij bewoners van de Amsterdamse buurt de Houthavens stond het water begin deze maand tot aan het raamkozijn(3). Door de grote hoeveelheid regen en een defect bij de zeesluizen steeg het waterpeil in Amsterdam snel. De stad sloot alle waterkeringen, maar de Houthavens bevindt zich buiten de sluisdeuren, waardoor het water snel kon stijgen. De gemeente is in het verleden gewaarschuwd voor verkeerde keuzes bij de bouw van de Houthavens, maar daar is niet naar geluisterd, vertelt Bea de Buisonjé, loco-dijkgraaf bij Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, aan NH Nieuws(3).
Het voorval in de Houthavens laat zien hoe afhankelijk bepaalde gebieden in Nederland zijn van watermanagement en techniek. Deze gebieden worden met de komst van extremer weer en de stijgende zeespiegel ook steeds kwetsbaarder.
Een van de belangrijkste aspecten: de bewoners van de Houthavens blijken, zelfs bij een technische storing, niet verzekerd. Particuliere woningen met schade door water dat afkomstig is van de zee, een rivier of een binnenwater, doordat een primaire waterkering is overgelopen of heeft gefaald zijn niet verzekerd, aldus de website van het Verbond van Verzekeraars(4). Volgens de Stichting Toegepast Waterbeheer (Stowa) gaan inwoners en bedrijven er (onbewust) vanuit dat de overheid en/of de verzekering deze schade dekt(5).
Schade als gevolg van een overstroming van een grote rivier of vanuit de zee is dus niet verzekerbaar. De Wet tegemoetkoming schade bij rampen (WTS) bij overstromingen wel van toepassing worden, maar om kosten te kunnen verhalen moet er sprake zijn van een ramp die onverzekerbaar, onvermijdbaar en niet-verhaalbaar is(5).
De tegemoetkoming van schade via deze wet is afhankelijk van de politiek en maakt het krijgen van een vergoeding moeilijk voorspelbaar. De laatste keer dat deze wet werd ingezet, was bij de overstromingen van Limburg in 2021. De wet zegt wel uitdrukkelijk dat schade door overstromingen vanaf de zee (zout water) niet onder de tegemoetkoming valt. Het kabinet en de Tweede Kamer hebben daarentegen aangegeven dat zij hier in de praktijk wel vanuit gaan(5).
Het Verbond wil alle soorten overstromingen verzekerbaar maken door middel van een verzekeringspool waar de overheid ook in zit. Ze streven naar een implementatiedatum van 1 januari 2025, maar tot zover is het ze nog niet gelukt om iets dergelijks met de overheid op te zetten(6).
De gemiddelde huiseigenaar lijkt zich nu nog niet genoeg bewust van de (financiële) gevolgen die wonen op kwetsbaar land met een veranderend klimaat heeft. Ze lijken erop te vertrouwen dat de overheid met adaptatie en techniek oplossingen blijft vinden om te beschermen tegen overstromingen. Maar ze gaan er ook van uit dat de overheid garant staat of de verzekering het dekt als het wel fout gaat, terwijl daar op papier vaak geen sprake van is.
1 https://nos.nl/artikel/2273107-zeker-1-miljoen-huizen-in-nederland-dreigen-te-verzakken
2 https://www.afm.nl/nl-nl/consumenten/actueel/2023/november/inprijzen-klimaatrisicoschade
3 https://www.nhnieuws.nl/nieuws/327164/storing-zeesluis-storm-hoogwater-houthavens
4 https://www.verzekeraars.nl/verzekeringsthemas/klimaatbestendig-nederland/klimaat/infographic-verzekerbaarheid-klimaatrisico-s/overstroming
5 https://www.stowa.nl/deltafacts/waterveiligheid/waterveiligheidsbeleid-en-regelgeving/verzekeren-van-overstromingsschade
6 https://www.verzekeraars.nl/publicaties/actueel/verzekeraars-zetten-volgende-stap-in-verzekeren-overstroming-door-grote-rivier-of-zee
