De Nederlandse stroomproductie heeft in het eerste halfjaar van 2023 een mijlpaal bereikt. Door een gestage groei in de laatste jaren is het aandeel van hernieuwbare elektriciteit nu 50%, gemiddeld over zes maanden. Over de eerste helft van 2022 was dat nog 43%. Dat blijkt uit de halfjaarcijfers van Energieopwek.nl. De verwachting van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is dat het aandeel door zal stijgen tot 85% hernieuwbaar in 2030.
Weliswaar werd het percentage van 50% in zonnige of winderige maanden wel eerder overschreden, maar nog niet in het gemiddelde over een half jaar. Het bereiken van de 50%-mijlpaal is mede te danken aan een kleine afname van het totale Nederlandse stroomverbruik in dit halfjaar. Het is te verwachten dat het gemiddelde over het hele jaar 2023 ook boven de 50% zal uitkomen, omdat de komende maanden nieuwe windturbines op zee in gebruik zullen komen (zoals voor Hollandse Kust Zuid), en ook de groei van zonnepanelen en wind op land gewoon doorgaat.
Bij een gelijkblijvende bijdrage van biomassa zat de groei het afgelopen halfjaar vooral in het aandeel van zonnestroom: van 15,5% in de eerste helft van 2022 naar bijna 19% nu. In juni scoorden zonnepanelen een nieuwe top, met meer dan een derde van alle stroom. Ook de bijdrage van windenergie steeg in het eerste halfjaar: turbines op land leverden ruim 14% van alle stroom (12% in 2022), zee-windturbines ruim 8,5% (7% vorig jaar).
De totale hoeveelheid hernieuwbare energie (stroom, warmte plus transportbrandstoffen) groeide ten opzichte van het eerste halfjaar van 2022 met circa 12%. Dat kwam vooral door de groei van elektriciteit uit zon en wind. Zonnepanelen, in mei voor het eerst de grootste duurzame energiebron, waren in juni opnieuw belangrijker dan biomassa. Dat kwam mede doordat de kolencentrales in juni werden uitgezet, waardoor bijstook van biomassa ook niet mogelijk was. Biomassa uit afvalcentrales telt dan nog wel mee als duurzame bron van warmte en stroom.
De junimaand telde circa 140 uren dat de duurzame-stroomproductie uit zon & wind groter was dan de totale elektriciteitsvraag in Nederland. Daarnaast komt er in Nederland altijd nog wat extra stroom uit must-run installaties, denk aan de afvalverbrandingsinstallaties. Ook zal een aantal conventionele centrales altijd op een laag pitje draaien, want wanneer zonproductie aan het eind van de middag snel daalt en de stroomafname stijgt, dan moeten deze centrales snel worden bijgeschakeld.
Toch hoefden zonnepanelen of windturbines in juni niet altijd te worden afgeschakeld, omdat er op die momenten ook veel elektriciteit naar de buurlanden kon worden geëxporteerd. Al met al voorkwam de stroomvraag uit het buitenland in de meeste gevallen dat er in Nederland door een overmaat aan elektriciteitsproductie negatieve stroomprijzen ontstonden. De junimaand noteerde in totaal 22 van dergelijke uren. In plaats van betalen per kilowattuur verbruik, krijgt de gebruiker dan geld toe per kilowattuur.
Hernieuwbare stroom is slechts een deel van de totale hoeveelheid hernieuwbare energie. Het finale energiegebruik in Nederland bestaat uit drie onderdelen; warmte (55 procent, vooral gebouwen en industrie), transport (25 procent, vooral wegverkeer en vliegverkeer) en stroomverbruik (20 procent). Door elektrificatie van de industrie, vervoer, koken en verwarmen zal het aandeel elektriciteit groeien. Het PBL berekent dat dit in 2030 ongeveer uitkomt op 24 procent van het finale gebruik.
Afgelopen maand is de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE), de branchevereniging van producenten, toegetreden tot het samenwerkingsverband rond Energieopwek.nl. Energieopwek is ontstaan bij het Energieakkoord en is nu onderdeel van het Nationaal Klimaat Platform. Het is een samenwerking met EnTranCe/ Hanzehogeschool Groningen, Tennet, Gasunie en dus nu ook NVDE. De site laat actueel zien wat er in Nederland aan duurzame energie wordt opgewekt.
Op Energieopwek zijn alle erkende vormen van hernieuwbare opwekking te volgen, zoals ook de bijdrage van warmtepompen en biomassa waaronder houtstook thuis. Per bron is te zien wat de bijdrage is en ook hoe dit zich verhoudt tot het totaal van de hernieuwbare opwekking. De site heeft tot doel een feitelijk beeld te geven van waar Nederland staat bij de verduurzaming.
