In de wijk Crabbehof in Dordrecht hebben veel bewoners iets anders aan hun hoofd dan de energietransitie. Toch bestaat in die wijk nu een nieuw toekomstperspectief op wonen zonder aardgas. Professionals van de gemeente, maatschappelijke organisaties en bedrijven staan schouder aan schouder met bewoners. Deze samenwerking is het resultaat van de social design-aanpak die wij met hen hebben uitgewerkt.
De energietransitie vraagt dat we in onze huizen geen aardgas meer gebruiken voor verwarming, warm water en koken. Dus is het nodig alternatieven te vinden. We weten inmiddels dat dit niet alleen een technische en financiële opgave is. Woningen en wijken van het aardgas afhalen lukt alleen met de instemming, steun en ideeën van bewoners. Toen de gemeente Dordrecht ons vroeg hierover mee te denken voor Crabbehof, een kwetsbare wijk met sociale problematiek, zijn we daarom aan de slag gegaan op basis van onze ervaring met social design. Dit deden we samen met ontwerpbureau MV Design en het Programma Aardgasvrije Wijken, dat wilde leren van onze aanpak in Dordrecht en ons vroeg deze ook in andere Nederlandse wijken toe te passen.
In Dordrecht hebben we eerst in een sessie met de professionals van de gemeente, woningcorporatie en het warmtebedrijf in kaart gebracht wat hun opgaven precies zijn. Dat leert ons hoe zij naar de wijk kijken in relatie tot de energietransitie. Met hun tijdlijnen in ons achterhoofd zijn we vervolgens een empathisch onderzoek gestart naar de belevingswereld van bewoners. In gesprek met hen zien we in Crabbehof vooral een behoefte aan leren, je leven op je eigen manier kunnen inrichten en behoefte aan warmte en onderling contact. Op basis van deze thema's hebben we de opgave waar de professionals aan werken gereframed. Dit geeft hen een nieuw perspectief op wat aardgasvrij wonen betekent voor de wijk.
"Met deze manier van werken is de belevingswereld van bewoners in de wijk centraal komen te staan, naast de opgave die we als gemeente hebben." Joost Leemans, opgavemanager duurzame stad
Tijdens een reframing-bijeenkomst hebben we de werelden van de bewoners en die van de professionals bij elkaar gebracht. Tientallen foto's en uitspraken van bewoners, maken voelbaar waar het voor hen in de wijk om gaat. ‘In Crabbehof zijn mensen op zoek naar een kans om weer mee toe doen’, is zo'n uitspraak, of: ‘Met Valentijnsdag ga ik met honderd bonnen rond en die deel ik uit’. We ontwikkelden vijf potentiële frames voor Crabbehof, die een andere kijk geven op de energietransitie in de wijk. 'Eigenwijkheid' is zo'n frame. Het draait om eigenheid die afwijkt van de norm. Fail Forward is een ander frame, dat 'falen en beter worden' benadrukt als kansen voor de energietransitie in de wijk.
Om uit te vinden welk frame het beste werkt voor Crabbehof, hebben we de frames in de praktijk getest. We wilden weten welke benadering van de opgave de meeste kansen biedt op een transitie naar aardgasvrij wonen die echt van de wijk zelf is. Daarom hebben we met hulp van onze partner MV Design studenten van de kunstacademie in Rotterdam gevraagd prototypes van de frames uit te proberen samen met bewoners. Daaruit kwam als resultaat dat een combinatie van de twee eerder genoemde frames voor de wijk interessant is: Eigenwijk en Fail Forward. Vanuit die frames is vervolgens het idee voor een wijk-leerbedrijf gegroeid, dat we Eigenwij©k hebben genoemd.
"Ik heb veel geleerd door met TwynstraGudde op te trekken in de gesprekken met bewoners. Toen ik zag hoe zij dat deden, viel het kwartje pas echt." - Angelique Meijer, wijkmanager Crabbehof
Het uitgangspunt van Eigenwij©k is dat Crabbehof beter kan en moet worden van de energietransitie. In het wijk-leerbedrijf leren bewoners en professionals met en van elkaar op basis van gelijkwaardigheid. In Eigenwij©k kan elke deelnemer op elk moment student, expert of allebei tegelijk zijn. Organisaties die in de wijk actief zijn, de woningcorporatie, de gemeente of het warmtebedrijf bijvoorbeeld, werken ook met de wijk, met de bewoners. Het wijk-leerbedrijf is daarmee een plek geworden waar een gezamenlijk maakproces voor de wijk en de energietransitie ontstaat. Dit maakproces is in Dordrecht inmiddels gestart met het organiseren van verschillende activiteiten in de wijk. Ook de gemeente en woningcorporaties werken vanuit het wijk-leerbedrijf Eigenwij©k aan de verduurzaming van appartementencomplexen.
