De kans dat de zeewaterstand bij Hoek van Holland tot 4,5 meter boven NAP stijgt is eens in de 10.000 jaar. Dat blijkt uit nieuwe berekeningen van het KNMI in samenwerking met Rijkswaterstaat. De nieuwe berekeningen worden door Rijkswaterstaat gebruikt om Nederlanders ook in de toekomst veilig te houden voor overstromingen.
In de Omgevingswet is per dijktraject vastgelegd hoe groot de maximum toelaatbare overstromingskans mag zijn. In dichtbevolkte gebieden is die toelaatbare kans kleiner, in dunbevolkte gebieden wat minder klein. Eén eis is voor alle Nederlanders echter gelijk: voor niemand mag de kans op overlijden door een overstroming groter zijn dan één tiende procent per 100 jaar. Ter vergelijking, dat is ruim tien keer zo klein als de kans om in het verkeer te overlijden.
Hoe hoog het zeewater kan komen, hangt af van drie dingen.
De gemiddelde hoogte van de zeespiegel
Het getijde (eb en vloed)
De wind die het water opstuwt (wateropzet)
De gemiddelde hoogte van de zeespiegel neemt toe door klimaatverandering met ongeveer drie millimeter per jaar. Het getijde zorgt voor variaties rond de gemiddelde hoogte met één tot twee meter hoogteverschil tussen eb en vloed. Deze variaties hangen af van de stand van de maan en de baan van de aarde rond de zon en zijn goed te voorspellen. De wateropzet is afhankelijk van de windsterkte en windrichting. Een noordwesterstorm zorgt voor de hoogste wateropzet die enkele meters kan bedragen.
De ontwerper van zeedijken moet weten, hoe zwaar de stormvloeden zijn die de dijk moet kunnen keren. Het gaat daarbij om extreem zeldzame stormvloeden, die slechts eens in de tienduizend jaar voorkomen. Maar we hebben slechts honderd jaar aan meetgegevens. Daarom maken we ook gebruik van een weermodel, dat realistisch weer kan genereren, en een model van de Noordzee dat de wateropzet uitrekent langs de kust.
De ontwikkeling van een storm uit het model met bijbehorende wateropzet zie je in afbeelding 1. In totaal hebben we 8.500 jaar aan modelgegevens. Door meet- en modelgegevens te combineren, krijgen we nauwkeurige schattingen van de kans op hoge zeewaterstanden voor de Nederlandse kust. Voor Hoek van Holland bijvoorbeeld zie je in afbeelding 2 dat de ontwerper van zeedijken rekening moet houden met een zeewaterstand die eens in de 10.000 jaar voorkomt van ruim 4,5 meter boven NAP.
Afbeelding 1. Animatie van een storm uit het weermodel en de bijbehorende hoge waterstanden. De lijnen geven de luchtdruk weer, de kleuren de waterstand. De grafiek linksboven geeft voor 3 locaties (Hoek van Holland, Harlingen en Cuxhaven) de waterstand weer. ©KNMI.
Afbeelding 2. Zeewaterhoogtes bij Hoek van Holland met bijbehorende kans van optreden. Berekend op basis van meetgegevens en modelgegevens en geldig voor referentiejaar 2019. De hoogste waargenomen waterstand uit 1953 komt ongeveer eens in de 1000 jaar voor. ©KNMI.
Een belangrijke uitkomst uit het onderzoek is dat ’1953’ zeldzamer blijkt te zijn dan eerder werd berekend. Met de nieuwe methode schatten we dat voor Hoek van Holland gemiddeld eens in de 1000 jaar een waterstand bereikt wordt die gelijk is aan die van de rampzalige stormvloed van 1953. Daarmee is de kans dat zo’n uitzonderlijke gebeurtenis in een honderdjarige meetreeks terechtkomt of in een mensenleven optreedt ongeveer 10 procent - niet groot maar zeker niet verwaarloosbaar. Door de Deltawerken en het versterken en verhogen van de overige dijken zijn we tegenwoordig bestand tegen een dergelijke stormvloed.
De nieuwe KNMI23 klimaatscenario’s verwachten geen toename van extreme wind en daarmee van extreme stormvloeden langs de Nederlandse kust. Wel stijgt de zeespiegel versneld door. Zelfs in het lage uitstootscenario zal de zeespiegel voor de Nederlandse kust na 2150 waarschijnlijk met meer dan een meter zijn gestegen. Om veilig in Nederland te kunnen blijven wonen, zal de kustverdediging hoe dan ook versterkt moeten worden.
KNMI-klimaatbericht door Henk van den Brink en Cees de Valk, met dank Marcel Bottema (RWS),
