Klimaatverandering is zichtbaar en zorgt voor grote uitdagingen, dat is na drie droge zomers en de recente wateroverlast in Limburg onmiskenbaar. Hittegolven gaan vaker voorkomen en hebben effecten op leefbaarheid en gezondheid. Thuiswerken met 35 graden is geen pretje en slecht voor de productiviteit. Maar vooral voor ouderen en mensen die buiten werken is hitte een serieus gezondheidsprobleem. In Nederland stijgt de sterfte met circa 12% tijdens hittegolven, dat zijn ongeveer 40 doden per dag extra. Om de stad leefbaar en aantrekkelijk te houden moeten gemeenten zich voorbereiden op langdurige en extreme hitte, hiervoor ontwikkelde Aveco de Bondt/ Wareco en TwynstraGudde een hittekaart. Hierbij putten we uit onze ervaring bij de gemeente Leiden, waar we vijf risicodialogen hebben gevoerd, waaronder één over hitte bij kwetsbare ouderen.
Het opstellen van een hittekaart lijkt eenvoudig, maar wat wil je nu precies laten zien? En hoe vertaal je dat in een ontwerp? De Hogeschool van Amsterdam heeft daar praktische, meetbare variabelen aan gekoppeld: afstand tot een koele plek, percentage schaduw en percentage groen.
In de kaart van Leiden vind je die terug: de opstellers van de kaart vonden dat de looproute tot de dichtstbijzijnde koele plek maximaal 300 meter mag zijn. Dat is minder dan 5 minuten voor gezonde mensen maar met rollator kan dat oplopen tot 15 minuten. Daarnaast is beredeneerd dat een koele plek minstens 40% schaduw moet hebben. Als laatste zijn gevoelstemperatuur en grootte van parken en plantsoenen toegevoegd: te weinig schaduw, te klein of een te hoge gevoelstemperatuur maken dat parken of andere openbare ruimten niet altijd koel zijn vergeleken met de warme stenen stad.
Met deze variabelen kunnen we een kaart opstellen zoals onderstaand voorbeeld van de gemeente Leiden (zie bijlage).
Maar er is meer mogelijk: misschien vind je wel dat elke bewoner een boom met schaduwplek in de straat moet hebben? Samen bepaal je de uitgangspunten.
Met een hittekaart kan een gemeente een stap zetten richting een gezonde, koele en klimaatbestendige stad. De kaart is een middel waarmee je in de stad en op het gemeentehuis het gesprek voert met betrokkenen. Het opstellen en gebruiken van de hittekaart heeft daarom een aantal voordelen:
Draagvlak vergroten door gezamenlijk gesprek over uitgangspunten: wat maakt dat de stad een koele fijne plek blijft in hete zomers? Het gesprek hierover is een kans om belanghebbenden te betrekken, bijvoorbeeld tijdens risicodialogen.
Laagdrempelig andere beleidssectoren betrekken: de kaart helpt om op een gemakkelijke en visuele manier te laten zien wat hittestress doet met de omgeving. Dat kan afdelingen van de gemeente die minder in aanraking komen met klimaatadaptatie, zoals sociaal domein, helpen. Voor ruimtelijke ontwikkeling en groenbeheer kan de kaart een kans zijn om meekoppelkansen inzichtelijk te maken.
Bewoners informeren over hittestress: bewoners kan je extra stimuleren om bomen en groen te planten wanneer je inzichtelijk maakt hoe groot het effect van hittestress is in hun straat of wijk.
De hittekaart is een aantrekkelijk en laagdrempelige manier om te laten zien waar de knelpunten zijn als het heet wordt in de stad. Omdat de kaart ruimte geeft voor het inbrengen van prioriteiten helpt deze bij het voeren van het juiste gesprek richting een koele, klimaatbestendige stad.
Aveco de Bondt/Wareco en TwynstraGudde werken samen aan klimaatadaptatie. Aveco de Bondt/ Wareco heeft hoogstaande inhoudelijke expertise. TwynstraGudde is gespecialiseerd in samenwerking over grenzen van afdelingen en organisaties, programmatisch organiseren en bestuurlijke processen. Samen vormen we een complementair team.
Zie hier de volledige hittekaart Gemeente Leiden.
