De Europese Klimaatwet, die eind juli 2021 in werking treedt, schrijft voor dat de Europese Unie haar netto-emissies in 2030 met 55% dient te hebben verminderd ten opzichte van de emissies in 1990. Op 14 juli 2021 heeft Europese Commissie onder de titel “Fit for 55” een pakket met uitvoeringsmaatregelen voorgesteld om te verzekeren dat deze emissiereductie tijdig wordt gerealiseerd. Onderdeel van dit pakket zijn enkele voorstellen om het Europese emissiehandelssysteem (EU ETS) aan te passen. De voorstellen zien zowel op versterking van het huidige systeem als op uitbreiding van het systeem naar andere sectoren. Hieronder zijn de voorstellen kort op een rijtje gezet.
In de vierde handelsperiode van het EU ETS, die loopt van 2021-2030, wordt gewerkt met jaarlijkse emissieplafonds die het totaal aantal toegestane emissies maximaliseren. Het voorstel van de Commissie gaat uit van een grotere emissiereductie door de sectoren die al onder het EU ETS vallen van 61% in 2030 ten opzichte van de emissies in 2005, in plaats van de verwachte 51% reductie onder het huidige systeem. Dit vraagt om een snellere daling van het jaarlijkse emissieplafond en aanpassing van de regels over marktstabiliteit, koolstoflekkage, verdeling van de inkomsten tussen lidstaten en investeringen in koolstofarme technieken.
De huidige zeevaartemissies zijn hoger dan die in 1990 en in een business-as-usual scenario zullen deze emissies blijven toenemen. Daarom is het voorstel van de Commissie om, naast acties in IMO-verband, de zeevaart in de periode 2023-2025 geleidelijk in te faseren in het EU ETS. Om dat mogelijk te maken zullen ook de emissierapportage-eisen voor zeevaart moeten worden aangescherpt.
De verplichting van luchtvaartexploitanten om hun emissies te reduceren worden ook verzwaard. Luchtvaartexploitanten ontvangen nu nog gratis emissierechten en het voorstel is om deze uit te faseren. Om de emissies van de luchtvaart op mondiaal niveau aan te pakken, zal de regeling voor koolstofcompensatie en -reductie voor de internationale luchtvaart (Corsia) worden uitgevoerd via het EU ETS.
Fossiele brandstoffen die door gebouwen en wegvervoer worden gebruikt, zijn ook belangrijke bronnen van emissies en vervuiling waar reductie tot nu toe nog maar beperkt heeft plaatsgevonden. De Commissie stelt voor om vanaf 2026 emissiehandel toe te passen op wegvervoer en gebouwen in de vorm van een afzonderlijk systeem gericht op toeleveranciers van brandstoffen. Producenten en leveranciers van brandstoffen krijgen daarmee de verantwoordelijkheid om aan de regeling te voldoen, in plaats van individuele huishoudens en wegvervoersgebruikers. Er zullen emissieplafonds voor beide sectoren worden vastgesteld die in de loop der tijd zullen worden verlaagd. Overigens is in Nederland al een handelssysteem in het leven geroepen voor brandstoffen die aan, onder meer, wegvervoer in Nederland worden geleverd. Dit handelssysteem voorziet in handel in hernieuwbare brandstofeenheden.
Het “Fit for 55”-pakket bestaat uit voorstellen van de Europese Commissie en vormt de start van het Europese wetgevingsproces waarin het Europees Parlement en de Raad zich over deze voorstellen buigen. De voorstellen voor wijziging van het EU ETS kunnen worden geraadpleegd via deze links: voorstel luchtvaart en voorstel wijziging EU ETS. De uiteindelijke richtlijnen die als resultaat van het wetgevingsproces worden vastgesteld, kunnen afwijken van de tekst van deze voorstellen. Ook beoogt de Europese Commissie met dit pakket de toon te zetten voor de 26e VN-klimaatconferentie in Glasgow in november 2021 in de hoop dat tijdens die conferentie goede wereldwijde afspraken gemaakt kunnen worden.
