De noodzakelijke uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet, onder meer vanwege de ombouw naar meer duurzame energie, gaat niet snel genoeg. De minister voor Klimaat en Energie moet daarom keuzes maken over de verdeling van de schaarse netcapaciteit. Bedrijven en burgers zullen de komende jaren steeds vaker de gevolgen ondervinden van het tekort aan netcapaciteit.
Netbeheerders moeten het elektriciteitsnet uitbreiden om te zorgen voor voldoende capaciteit, maar zij kunnen het benodigde tempo niet meer bijbenen. In steeds meer gebieden in Nederland is de maximale capaciteit van het elektriciteitsnet bereikt en kunnen netbeheerders aanvragen van bedrijven en burgers voor grootschalige teruglevering of afname van elektriciteit momenteel niet inwilligen.
De minister voor Klimaat en Energie streeft naar een elektriciteitsvoorziening die weinig koolstofdioxide uitstoot, veilig, betrouwbaar, betaalbaar en ruimtelijk inpasbaar is. Door de snel groeiende vraag naar elektriciteit, ook vanwege de energietransitie, zijn problemen ontstaan met de netcapaciteit. Het beleid van de minister draagt tot nu toe nauwelijks bij aan de oplossing van dit probleem. Dat is zorgelijk.
Het kabinet onderkent het probleem: zonder oplossingen, zo verwacht het Ministerie van EZK, kan de productie van elektriciteit uit wind en zon op land niet verder groeien. Ook de industrie kan dan niet snel genoeg elektrificeren en de beoogde versnelde ombouw van de warmtevoorziening voor gebouwen (van gas gestookt naar elektrisch) komt stil te staan. Beoogde klimaatdoelen kunnen dan niet gehaald worden en ook de doelen van het kabinet om de woningbouw op te schroeven komen dan in het gedrang. De aangekondigde sluiting van het Groningenveld (gaswinning) en de beoogde beperking van de import van fossiele brandstoffen uit Rusland vergroten het probleem.
Op 18 mei 2022 heeft de Algemene Rekenkamer het verantwoordingsonderzoek over 2021 gepubliceerd, waarin wordt geconstateerd dat de minister verschillende maatregelen heeft genomen om de netcapaciteitsproblemen te verminderen. Maar deze maatregelen lossen het probleem nauwelijks op. Burgers en bedrijven zullen daarom de komende jaren steeds vaker de gevolgen hiervan ondervinden. Vergaande keuzes over de verdeling van de schaarse netcapaciteit zijn onvermijdelijk, totdat het elektriciteitsnet voldoende is versterkt.
Netbeheerders en andere betrokkenen vragen de minister om prioriteiten te stellen: wie mag waar het eerst aangesloten worden? Volgens de minister kan dit bij investeringen in de uitbreiding van het elektriciteitsnet, maar niet bij de aansluiting van individuele aanvragers. Europese regelgeving schrijft immers voor dat netbeheerders alle aanvragers onder gelijke voorwaarden toegang moet geven tot het net. Het kabinet heeft niet formeel bij de Europese Commissie getoetst of zijn interpretatie van de regels juist is. Het is dan ook niet duidelijk in welke mate EU-regelgeving een oplossing in de weg staat. De Algemene Rekenkamer verwacht dat, als dat nodig is, er ruimte is voor aanpassing van de EU-regels, ook omdat in andere EU-lidstaten vergelijkbare knelpunten spelen bij de netcapaciteit.
Resultaten verantwoordingsonderzoek 2021 Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
