In het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) werken de netbeheerders samen met het Rijk, medeoverheden, ACM, brancheorganisaties en marktpartijen aan oplossingen om het elektriciteitsnet toegankelijk en betrouwbaar te houden. Een van de mogelijke oplossingen zijn alternatieve transportrechten. Deze week hebben de netbeheerders het voorstel daarvoor ingediend bij toezichthouder ACM.
Alternatieve transportrechten zijn contractvormen waarbij aangeslotenen rechten krijgen waarmee contractueel geborgd is dat zij congestie niet verergeren doordat zij buiten de pieken afnemen. Het invoeren van alternatieve rechten is van belang om bestaande en nieuwe bedrijven met een grootverbruik aansluiting te stimuleren om te flexibiliseren. Flexibiliteit draagt bij aan het in balans houden van het elektriciteitsnet en beperken of voorkomen congestie. Aangeslotenen die kiezen voor een alternatief transportrecht kunnen rekenen op een gereduceerd transporttarief. De netbeheerders hebben twee soorten alternatief transportrecht uitgewerkt, te weten tijdsblokgebonden transportrecht en tijdsduurgebonden transportrecht.
Bij tijdsblokgebonden transportrechten spreekt de regionale netbeheerder met de aangeslotene af binnen welke tijdvensters de aangeslotene recht heeft op transportcapaciteit. Aangeslotenen kunnen hiermee bijvoorbeeld hun voertuigen in de nachtelijke uren laden. De tijdvensters waarbinnen gebruik gemaakt kan worden van het elektriciteitsnet bevinden zich altijd buiten de piekmomenten, waardoor het risico op netcongestie wordt vermeden.
Tijdsduurgebonden transportrechten kunnen worden ingezet op het hoogspanningsnet. Bij deze vorm van alternatief transportrecht heeft de aangeslotene recht op transport gedurende een vastgesteld aantal uren per jaar (in het voorstel 85% van de tijd, daarom wordt deze variant informeel ook wel aangeduid als ATR85/15). Als het nodig is om de capaciteit (gedeeltelijk) te beperken, wordt dit minimaal een dag van tevoren kenbaar gemaakt door TenneT (landelijk beheerder van het hoogspanningsnet). Aanleiding voor zo’n opgelegde beperking kan een verwacht piekmoment zijn.
Alternatieve transportrechten kunnen zowel in congestiegebieden als buiten congestiegebieden worden ingezet. Zo is de verwachting dat tijdsduurgebonden transportrechten het mogelijk gaan maken dat de eerste paar gigawatt aan grootschalige opslag op het hoogspanningnet van TenneT ontwikkeld kan worden. Bij de uitgifte van alternatieve rechten wordt uiteraard rekening gehouden met de impact die de inzet kan hebben op congestie van boven- of onderliggende netbeheerders.
Toezichthouder ACM zal het codewijzigingsvoorstel beoordelen. De netbeheerders verwachten dat de ACM het voorstel, al dan niet in aangepaste vorm, in de loop van het tweede kwartaal van dit jaar goedkeurt. Na goedkeuring implementeren de netbeheerders deze nieuwe contractvormen in hun bestaande processen.
Naast het voorstel voor alternatieve transportrechten hebben de netbeheerders in 2023 onder andere een codewijzigingsvoorstel ingediend bij de ACM voor tijdsafhankelijke nettarieven – een lager tarief voor netgebruik op momenten van lage netbelasting – en verplichte deelname aan congestiemanagement voor bedrijven met een aansluiting van 1 megawatt of hoger. Daarnaast wordt momenteel gewerkt aan een voorstel voor groepscontracten en een standaard prijsformule om sneller en eenvoudiger capaciteitsbeperkende contracten overeen te komen met aangeslotenen. Al deze ontwikkelingen zijn erop gericht op om gezamenlijk slimmer en efficiënter gebruik te kunnen maken van het elektriciteitsnet.
